ATATÜRK’ÜN BOLU’YA GELİŞİ

ATATÜRK’ÜN BOLU’YA GELİŞİ

(17 TEMMUZ 1934)

Mustafa Kemal Atatürk, Milli Mücadele’de ve Cumhuriyet döneminde, yönetim-halk arasındaki birçok engeli kaldırarak, içten görüşmelerle, sağlıklı sonuçlara ulaşabilmiştir.

Milli Mücadele’de Bolu, mutasarrıflık, Cumhuriyet’te vilâyet merkezidir. 1923’ten sonra, vilâyet esasının kabul edilmesi ile Bolu Mutasarrıflığı sone erdi ve Bolu Vilâyeti, mülki teşkilâtta yerini aldı. Merkez Bolu’dan başka Düzce, Gerede, Göynük, Mudurnu kazalarından meydana geliyordu. 1934’de aynı konuma sahip Akçaşehir, Akçakoca da kaza olarak, Bolu’ya bağlanmıştır.

Bolu, MHC (Müdafaai Hukuk Cemiyeti) ve Kuva-yı Milliye çalışmaları ile Mustafa Kemal’in dikkatini çeken ilk sancaklardandı. Erzurum ve Sivas Kongreleri, Amasya görüşmeleri Bolu kamuoyunca takip edilmiş, Bolu Gazetesi de gelişmeleri takip etmişti.

Mustafa Kemal Paşa’nın, ilk ve kapsamlı gezisi Cumhuriyet’in ilânından sonra 1934’de gerçekleşecektir.

Anadolu gezilerinde, Bolu ancak 1934’de programa alınabildi. Şimdiye kadar, Reis-i Cumhur, Ankara, Yabanâbâd (Kızılca Hamam) Gerede, Reşadiye, Bolu, Düzce ve Adapazarı güzergâhını görmemişti, fırsatını da bulamamıştı.

Büyük Kurtarıcıya karşı bağlılık ve özlem duyan Bolulular, Temmuz 1934’de müjdeyi Mebus, Cevad Abbas Bey’den öğrendiler. Vali ve Belediye Başkanı, “Tezyin” ve “Karşılama Heyeti”nin teşkili için emir verdiler. Yan komiteler de iki gruba yardımcı olacaktı. Öğretmen Kadriye Hanım (Atay), Faika Hanım (İnhisarlar Müdürü eşi), Hafız Murteza ve Muzaffer (Samur) Bolu’daki programı vilayete arz ettiler. Reis-i Cumhur Gazi Mustafa Kemal Paşa’nın ikamet edeceği yer olarak Fırka tespit edildi. Fırka, bütün Bolu ovasına hâkim ada vaziyetinde idi. Karacasu, Ilıcalar, Mudurnu, Düzce, Sünnive dağları, Gerede ciheti emsalsiz manzarası ile büyülüyor. İşte böylesine seçkin mevki, Reis-i Cumhur’un ikametine ayrılmıştı. Mebus Cevad Abbas Bey, hazırlıkları yerinde görmek, ilgili emirleri vermek için Ankara’dan tekrar Bolu’ya geldi (15 Temmuz 1934). Fırka’ya çıkıldı. Tezyin ve Karşılama Heyeti ile konuştu. Salonda yığılı halıları görünce, hayretini gizleyemedi. Tezyin Heyeti’nin bunların Reis-i Cumhur’un geçeceği yollara serileceğini söylemesi üzerine, Cevad Abbas;

— Efendiler! Gazi, böyle şeyleri sevmiyor. Gösterişten uzak kalınmasını istiyor, demek zorunda kaldı ve O’nun “Ben Saltanat heveslisi değilim. Halktan biriyim. Cumhuriyet adamı olarak karşılanmak isterim” , sözlerini hatırlattı.

Reis-i Cumhur Gazi Mustafa Kemal Paşa 17 Temmuz 1934’de, Bolu ili sınırında karşılandı. Öğleye doğru, sıcak, açık bir havada Gerede’de muhteşem bir karşılama yapıldı. Sonra, Arkot dağının mor koyu yeşil denizi andıran çamlıktaki Ramazan Dede tepesine çıkıldı. Gerede ve ovası seyredildi. Vali ve Kaymakam’ın, Belediye Başkanı’nın izahları dinlendi. Reis-i Cumhur ve beraberindekiler, son yılların en güzel yemeğini, Geredeli, Mengenli ve Bolulu aşçıların elinden yemişlerdi. Öğleden sonra nefis manzarası ile insanı büyüleyen Reşadiye’ye hareket edildi. Gölün güneyindeki kasabada, köy halkı Mustafa Kemal’i yine candan karşılayarak, bağrına bastı.

Reşadiye, eskiden Çağa ismini taşıyordu. Gölün, Mengen tarafındaki asıl yeri yangınla harap olduğu için, tarihi kasaba, şimdiki yerine taşınmıştı. Sultan Mehmed Reşad’ın adı, yeni yerleşme yerine verilmiş, bu nedenle Reşadiye diye anılmıştı. Reis-i Cumhur, eski köyün ve gölün Türkçe olması sebebi ile ''buraya Çağa denilsin'' direktifini verdi. Diğerinden ayırmak için de Yeni Çağa şekli kabul edilmiştir.

Aynı gün, öğle ile ikindi arası kafile Bolu’ya vardı. Reis-i Cumhur, açık ve güneşli bir havada, Bolu’ya ilerlerken, harman vakti olmasına rağmen hemen bütün köyler, şehre dolmuş, kasabalılarla Karga ve Hisar tepeleri civarında büyük kalabalık teşkil etmişlerdi.

Reis-i Cumhur, (Anıtkabir Müzesi’ndeki) otomobilden indi ve Hisar altında, Bolu toprağına ilk adımını attı. Siyah kuşaklı fötrü ile halkı selâmladı. Sonra, Fırka’ya çıkıldı. Fırka’da, üst düzeyde ve halkın temsilcileri ile fikir alışverişinde bulunuldu. Gazi, Bolu’ya ve inkılâplara dair bazı sorular yöneltti.

Akşam, Boluluların tertiplediği gece, öncekilerden farklı idi. Geleneksel Paşa pilavı, bazılarını hayrete düşürmüştü. Çankaya’daki sofra, burada daha farklı ve insanı imrendirecek sıcak havadaydı.

Reis-i Cumhur’a Halkevi’nin hatıra defteri arz edildi. “Bolu Halkevinde bir gece kaldım. Bolu’nun güzelliğinden, halkın coşkun sevinçlerinden çok mütehassis oldum. 18.VII. 1934. Gazi Mustafa Kemal” cümlelerini mürekkep kalemi ile yazdı.

Mustafa Kemal, yine Boluluların coşkun kalabalığı ile Düzce’ye uğurlandı. Bütün ileri gelenler, vilayet ve belediye yetkililerince Borazanlar, Paşa köyü, Berberler, Zincirlikuyu Ayrılık çeşmesine kadar, kafileyi takip ettiler.

1935 yılında yayınlanan kutlama kitabında, Gazi Mustafa Kemal Paşa’nın Bolu ziyareti ve bıraktığı izler şöyledir.

“Yıllarca bekledikten, yolunu gözledikten sonra Bolulular, Atatürk’ü 17 Temmuz 1934’de aralarında gördüler.“

''Bolu; O’nun Bolu’ya ayak bastığı 17 Temmuz gününü, bayram günü olarak kabul etti. Her yıl 17 Temmuz, sonsuz bir coşkunlukla kutlanıyor.''

Bolulular, Atasını hiç unutmadı. Her 17 Temmuz'da Atatürk’ü andı ve hep anmaya devam edecek.

16 TEMMUZ

622- Hicri Takvim'in başlangıcı.

1945- ABD'de Robert Oppenheimer'ın geliştirdiği ilk atom bombası, New Mexico yakınlarında, çölde patlatıldı.

1974- Türkiye, Kıbrıs'taki darbeye karşılık, İngiltere'ye iki garantör devlet olarak Kıbrıs'a müdahale önerdi. Londra'ya giden Başbakan Bülent Ecevit'in, İngiltere Başbakanı Wilson'a yaptığı öneri, kabul görmedi. Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk, Meclisi olağanüstü toplantıya çağırdı.

1979- Saddam Hüseyin, Irak Devlet Başkanı oldu.

17 TEMMUZ

1934- Atatürk’ün Bolu’ya gelişi.

1945- ABD Başkanı Harry Truman, Sovyetler Birliği lideri Josef Stalin ve İngiltere Başbakanı Winston Churchill, Almanya'nın Potsdam kasabasında bir araya gelerek II. Dünya Savaşı'ndan sonra dünyanın bölüşümünü belirlediler.

1963- Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) kuruldu.

1968- Üniversite öğrencileri, 6. Filo askerlerini dövüp denize attı. Polis eylemlerin merkezi durumundaki İTÜ yurdunu bastı; çıkan çatışmada 53 öğrenci yaralandı.

18 TEMMUZ

1920- Büyük Millet Meclisi'nde, Milli Misak üzerine ant içildi.

1930- Ankara Etnografya Müzesi halka açıldı.

1974- Kıbrıs'ta Türkiye ve Rum kesimlerini ayıran Yeşil Hat'ta hava gerginleşti. TBMM, olağanüstü toplantısında, Kıbrıs'ta darbeyle ortaya çıkan durumu görüştü. ABD Dışişleri Bakanı Henry Kissinger'in özel temsilcisi Joseph Sisco Ankara'ya geldi. Sisco'nun Atina nezdindeki girişimlerinden sonuç alınamayacağı anlaşıldı. Bunun üzerine Türk Deniz Kuvvetlerine ait bir filo, 19 Temmuz'da çıkarma gemileriyle Akdeniz'e açıldı.

1982- Her yıl 24 Kasım Öğretmenler Günü'nün kutlanması amacıyla bir yönetmelik yayınladı.

2004- II. Dünya Savaşı sonunda, tarihte savaş amaçlı kullanılmış ikinci ve son atom bombasını Japonya'nın Nagazaki kentine bırakan Amerikalı pilot Charles W. Sweeney 84 yaşında öldü.

19 TEMMUZ

1920- 2. Düzce Ayaklanması çıktı.

1921- Yunanlılar, Eskişehir’i işgal etti.

1948- Gizli oy, açık sayım sistemini getiren yeni Seçim Kanunu kabul edildi.

1974- Türk Deniz Kuvvetlerine ait bir filo, çıkarma gemileriyle Akdeniz'e açıldı.

1980- 12 Mart dönemi başbakanı Nihat Erim, İstanbul'da öldürüldü.

20 TEMMUZ

1919- Mustafa Kemal Paşa, daha Milli Mücadele'nin başında ''cumhuriyet'' kavramını dile getirdi.

1920- Yunanlılar, Tekirdağ'ı işgal etti.

1922- Mustafa Kemal Paşa'nın Başkomutanlığı, TBMM'de süresiz olarak kabul edildi.

1936- Türkiye Cumhuriyeti'nin, Boğazlar üzerindeki egemenliğini tam olarak sağlayan Montrö Antlaşması, Montreux'da imzalandı.

1951- Ürdün Kralı Abdullah, Kudüs'te öldürüldü.

1974- ''Kıbrıs Barış Harekâtı'' başladı.

1997- Avrupa Birliğinin Rum kesimiyle tam üyelik görüşmelerine karşılık; Türkiye ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti arasında ortak savunma doktrini oluşturulacağı yönünde ortak bildirge yayımlandı.

1998- İrticai faaliyetleri saptanan 328 vali yardımcısı ve kaymakamın görevden alınmasına ilişkin kararname, Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'e sunuldu.

2005- İşçi Partisi (İP) Genel Başkanı Doğu Perinçek, İsviçre'nin Winterthur kentinde, basın toplantısında ''Ermeni soykırımı uluslararası bir yalandır'' dediği için gözaltına alındı.

2016- 15 Temmuz darbe girişimi sonrası 3 ay süreyle Olağanüstü Hal (OHAL) ilan edildi.

21 TEMMUZ

1946- Türkiye'de ilk çok partili seçim yapıldı.

1967- Türkiye İşçi Partisi İstanbul Milletvekili Çetin Altan'ın dokunulmazlığı kaldırıldı.

1974- Türk jet uçakları Yunan gemisinin Baf'a personel ve malzeme götürdüğünü belirleyerek, dönmeleri için ihtarda bulundu. Yunan gemileri deniz ve havadan yapılan ihtara uymayarak, Türk donanmasına ateş etti.

1999- MİT, terör örgütü PKK'nın 3. adamı olarak bilinen Cevat Soysal'ı 18 Temmuzda Moldova'da yakaladıktan sonra Türkiye'ye getirdi.

22 TEMMUZ

1920- Padişah Vahdettin’in başkanlığında toplanan Saltanat Şurası’nda Sevr Antlaşması kabul edildi.

1921- Yunan Kralı Konstantin Eskişehir'e gelerek, başkomutanlığı üzerine aldı.

1922- Cemal Paşa, Tiflis'te bir Ermeni tarafından vurularak şehit edildi.

1967- Adapazarı ve çevresinde, 7,2 büyüklüğündeki depremde 89 kişi öldü, 400'den fazla kişi yaralandı.

2003- Irak'ın devrik lideri Saddam Hüseyin'in oğulları Uday ve Kusay, Musul'daki çatışmada ölü ele geçirildi.

2004- İstanbul'dan Ankara'ya giden 1106 sefer sayılı Yakup Kadri Karaosmanoğlu adlı hızlandırılmış trenin 4 vagonu Sakarya'nın Pamukova ilçesi yakınlarında raydan çıktı. Vagonların metrelerce savrularak, üst üste yığıldığı kazada 37 kişi öldü.