Cumhuriyet’in ilanından 2 yıl sonra, bir yandan Osmanlı borçları yeniden yapılandırılıp sanayi ve ticaret hayatı düzenlenirken; diğer yandan Cumhuriyet parası tedavüle sokuluyor, bankalar kuruluyor, yeni yasalar hazırlanıyor ve uluslararası ticaret anlaşmaları imzalanıyordu.
Gazi Mustafa Kemal Atatürk, 1925 yılında yeni Türkiye’yi dünyaya tanıtacak bir proje yapılmasını gündeme getirdi. Mecliste 1 yıl süreyle tartışılıp rafa kaldırılan konu, Atatürk’ün vizyonunu anlayan Ticaret Bakanı Ali Cenani Bey’in önerisi ve çabalarıyla hayat buldu. Buna göre Seyr-i Sefain’in (Denizcilik İşletmesi) en genç gemisi olan Karadeniz Gemisi ile Türkiye Cumhuriyeti kendini, bir gemi dolusu insan, çeşitli ürünler, daha da önemlisi çağdaş bir duruşla tanıtacaktı. Yabancı tüccarlar ile ticaret bağlantıları için stantlar hazırlanmış, İş Bankası şubesi de gemide yerini almıştı. Geminin masrafları için Meclis, yüz bin lira ayrılmasına karar verdi. İstanbul Ticaret Odası da beş yüz bin lira verecekti. 1926 yılının Mart ayında Karadeniz Vapuru Haliç tersanesine çekildi ve siyah gövdesi beyaza boyandı. Ürünlerin sergilenmesi ve satılması için iki salon yapıldı, ışıklandırma için elektrik tesisatı döşendi.
Vapurun sergi salonlarında Kütahya çinileri, Hacı Bekir Lokumları, Bursa, Hereke kumaş ve halıları, Beykoz Fabrikası malları, tekel ürünleri, kehribar ve kıymetli taşlarla yapılmış süslemeler gibi pek çok ürün tanıtılacaktı. Sanayi-i Nefise Mektebi öğrencilerinin yaptıkları heykel, resim ve biblolarla salonlar süslendi. Ürünlerin üzerlerine dört dilde bilgi veren etiketler konuldu. Ünlü ressam İbrahim Çallı’ya yaptırılan Mustafa Kemal’in yağlı boya tablosu salonun başköşesinde yer alıyordu. Gemide ayrıca İstiklal Marşının bestecisi Zeki Üngör’ün başında olduğu Cumhurbaşkanlığı Orkestrası bulunuyordu.
Karadeniz Vapurunun kaptanı, Atlantik’i geçen ilk yolcu vapuru Gülcemal’in kaptanı olan Lütfü Kaptandı. Liman işletmeleri genel müdürü Raufi Manyasizade sergi müdürü idi. Avrupa’da eğitim görmüş ve yedi dil bilen Samiha Hanım ise protokol müdiresi olarak görevlendirildi. Ayrıca üçüncü Cumhurbaşkanı Celal Bayar’ın oğlu Refii Bayar, Anadolu Ajansı’nın kurucularından şair Kemalettin Kamu, İstiklal Marşı’nın bestecisi Zeki Üngör, ilk Türk kadın gazetecilerden Bedia Arseven, ilk Türk kadın milletvekillerinden Mebrure Gönenç ve şair Orhan Veli Kanık’ın babası müzisyen Veli Kanık gibi isimler de vapurda bulunmaktaydı. Karadeniz Vapuru 285 kişiyle birlikte 12 Haziran 1926 tarihinde İstanbul’dan kalabalık bir halk topluluğunun katıldığı tören ile 3 aylık yolculuğuna başladı.
Gemi İstanbul’dan ayrıldıktan sonra ilk olarak Mudanya’ya uğradı burada projeyi ortaya atan Mustafa Kemal Atatürk gemiye çıktı ve öğle yemeği yedi. Bu kısa aradan sonra gemi yolculuğuna devam etti. Yolculuğun ilk durağı kömür almak amacıyla uğranılan Cezayir’in Bona Limanı oldu. Burada Müslüman halkın gemiye ilgisi yoğundu. Özellikle gemideki kadınların giydikleri batılı kıyafetler halkın dikkat kesildiği bir konu oldu.
Karadeniz Vapuru Bona’dan kömür aldıktan sonra 20 Haziranda İspanya’nın Barcelona limanına vardı. Binlerce kişinin ziyaret ettiği gemi burada da büyük bir ilgiyle karşılandı. 1 Temmuzda Karadeniz Vapuru Fransa’nın Le Havre limanına uğradı. Burada Cumhurbaşkanlığı Orkestrasının verdiği konser takdir toplamış ve Fransız basınında yer bulmuştu. Vapur bu duraktan sonra Marsilya limanına uğradı. Marsilya Limanı kentin ileri gelenlerinin akınına uğramıştı. Gemimiz Şehir Bandosu’yla karşılanmış; Fransızlar bayrağımızı selamlarken güverteden kendilerine bakan Türklerin giysilerine ise hayret etmişlerdi. Erkekler koyu renk takım elbise, beyaz gömlekler giymiş ve çoğu zarif bir iğneyle süslenmiş boyunbağları takmışlardı. Kadınlar ise erkeklerden daha şıklardı. Gemi uzun ve neşeli tek bir düdük ile Marsilyalıları selamlıyor, bir subayımız Fransızları sergi salonuna götürüyordu. Herkes hayranlıkla Türk mavisi sırlı Kütahya çinilerine; bin bir nakış ve renkli Osmanlı, Yörük, Selçuklu ve Acem halılarına; yeşim, yakut, firuze gibi değerli taşlarla süslenmiş, tamamıyla elle yapılmış çeşmibülbül, laledan, gülabdan gibi cam ürünlerine bakıyordu.
Karadeniz Vapuru 4 Temmuzda İngiltere’ye vardı. İngiliz yetkililerin Londra’nın en ücra köşesine demir attırmasına rağmen sergi 6 günde 25 bin kişi tarafından ziyaret edildi. Karadeniz Vapurunun bir sonraki durağı Amsterdam limanı oldu. Sergiye burada da ilgi büyüktü. Karadeniz Vapurunun bir sonraki ziyareti 14 Temmuzda Hamburg limanı oldu. Burada görkemli bir şekilde karşılanan Karadeniz Vapurundaki ürünlere ilgi de büyüktü. Birçok ticari antlaşmanın yapıldığı bu ziyaretten sonra Karadeniz Vapuru Helsinki limanına doğru yola çıktı. 26 Temmuzdaki bu ziyaretin ardından Karadeniz Vapuru 29 Temmuzda Leningrad limanına vardı. Burada da ilgi yoğundu vapura günde 9 bin ziyaretçi gelmekteydi.
Karadeniz Vapuru Barcelona’dan sonra sırasıyla Le Havre, Londra, Amstredam, Hamburg, Stockholm, Helsinki, Leningrad, Danzing, Gydnia, Kopenhag, Anvers, Marsilya, Genova ve Napoli limanlarına uğradı ve 86 günlük yolculuğun ardından 5 Eylül 1926’da İstanbul’a geri döndü.
Karadeniz Gemisi Hakkında
*Karadeniz gemisi 4.731 gros tonluktu. Mimar Asım Bey tarafından satış bölümleri oluşturuldu.
*Seferde, bir süvari, bir 2. kaptan, üç 3. kaptan, 7 güverte subayı kaptan, bir doktor, 2 telsiz memuru ve 7 makine subayı görev aldı.
*Kamaralarda çalışacaklar, güverte ve makine görevlileriyle birlikte toplam 125 kişilik bir kadro oluştu.
*Limanlara giriş-çıkış için 44 kılavuz kaptanın eşlik ettiği Karadeniz gemisinin seferi, 40 gün 16 saati seyir, 16 gün 6 saati limanda olmak üzere toplam 86 gün 22 saat sürdü. 2.778 ton kömür tüketerek 9.986 deniz mili kat eden gemi, 12 Avrupa ülkesinin 16 limanına uğradı.
*Sefer masraflarının 600.000 lira olduğu, bütün limanlarda gemiyi ziyaret edenlerin 100.000 kişiye ulaştığı tahmin ediliyor.
03 EYLÜL
1922- Büyük Taarruz’da Türk Ordusu ilerlemesini sürdürüyor. Emet, Tavşanlı, Kula, Eşme, Sındırgı, Bayramiç ve Burhaniye kurtarıldı.
1933- Kayseri-Ulukışla hattının tamamlanmasıyla Karadeniz ile Akdeniz'i birbirine bağlayan demiryolu tamamlandı.
1988- Türkiye'ye sığınan Kürtlerin sayısı 100.000’ i aştı.
2006- İstanbul Fatih'te İsmailağa Camisi'nin emekli imamı Bayram Ali Öztürk bıçaklanarak öldürüldü. Öztürk'ü bıçaklayan Mustafa Erdal camide bulunanlar tarafından linç edildi.
04 EYLÜL
1919- Sivas Kongresi toplandı. Atatürk, Sivas Kongresi Başkanlığı'na seçildi.
1922- İzmir'e doğru büyük takip başladı. Yunanlılar geçtikleri yerleri yakıp, yıkıyor, harab ediyor.
1935- İstanbul telefon şirketi, hükümet adına işletilmeye başlandı.
1936- İngiltere Kralı VIII. Edward, İstanbul'da Atatürk'ü ziyaret etti.
1970- Prof. Dr. Erdal İnönü, Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) rektörü oldu.
2008- 'Hak ve Eşitlik Partisi' kuruldu. Partinin 49 kişilik kurucular kurulu listesinin ilk sırasında emekli Tümgeneral Osman Pamukoğlu yer alıyor.
05 EYLÜL
1920- İkinci Yozgat Ayaklanması başladı.
1926- Türkiye'yi tanıtan çeşitli ürünlerin sergilendiği Karadeniz gemisi, 86 gün sonra İstanbul'a döndü.
1950- Başvuru fazlalığı yüzünden üniversite giriş sınavı uygulaması başlatıldı.
1955- İstanbul Sultanahmet'te yeni Adliye Sarayı hizmete açıldı.
1973- Devlet film arşivinde yangın çıktı; Atatürk'ün tek kopyalı filmleri yandı.
1973- Dünyanın en uzun karayolu tüneli, İsviçre'nin St. Gotthard yöresinde açıldı.
1985- Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Ronald Reagan, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ni tanımayacaklarını açıkladı.
2006- Lübnan'a asker gönderilmesine ilişkin Başbakanlık Tezkeresi TBMM Genel Kurulunda kabul edildi. 533 milletvekilinin katıldığı açık oylamada; tezkereye 340 evet, 192 ret oyu verildi, 1 milletvekili de çekimser kaldı.
2012- Afyonkarahisar’da askeri mühimmat deposundaki el bombalarının tasnifi sırasında patlama yaşandı. 25 asker şehit oldu.
06 EYLÜL
1938- Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu kuruldu.
1955- Atatürk'ün Selanik'te doğduğu evin bombalandığı yolundaki haber gerekçe gösterilerek başlatılan ve iki gün süren İstanbul ve İzmir'deki gösteriler, Rumlara yönelik bir tahrip ve yağma hareketine dönüştü. İstanbul ve İzmir'de sıkıyönetim ilan edildi.
1962- Iğdır'da deprem: 5 bin ev yıkıldı, 25 bin kişi evsiz kaldı.
1986- İstanbul'daki Neva Şalom Sinagogu'na düzenlenen terörist saldırıda 21 Musevi öldü, 4 kişi yaralandı.
2004- İskenderun Körfezi'nde 4 yılı aşkın süredir bekletilen ''MV Ulla'' adlı gemi, taşıdığı 2 bin 200 ton ''toksik atık'' yüküyle battı.
2005- Mersin'in Erdemli ilçesine bağlı Ayaş beldesinde yapılan kazı çalışmasında, M.S. I. yüzyılda Romalılarca
yaptırıldığı sanılan, bölgenin en büyük tapınağı bulundu.
2010- ÖSYM, KPSS sınav sorularının çalındığı iddiaları nedeniyle ortaöğretim ve lisans mezunlarına yönelik KPSS ile Tıpta Uzmanlık Sınavı'nı (TUS) erteledi.
07 EYLÜL
1936- İstanbul ve Ankara radyo şirketleri, satın alınarak devletleştirildi.
1946- Türkiye'de ilk büyük kur ayarlaması yapıldı. 1.83 TL olan ABD Doları'nın fiyatı, yüzde 54 artırılarak 2.83 TL'ye çıkarıldı.
1982- Esenboğa katliamı sanığı Levon Ekmekçiyan ilk celsede ölüm cezasına çarptırıldı.
08 EYLÜL
1609- Sultanahmet Külliyesi'nin inşasına başlandı. Külliye, 8 yıl sonra tamamlandı ve kullanıma sunuldu.
1862- Osmanlı Devleti ile Büyük Avrupa devletleri arasında İstanbul Protokolü imzalandı.
1954- SEATO (Güney Asya Paktı) kuruldu.
1977- İkinci Milliyetçi Cephe hükümeti ''Ekonomik İstikrar Önlemleri Paketi''ni açıkladı.
2004- Kastamonu'nun Küre ilçesinde Etibank'a ait bakır madeninde, tünel çalışmaları sırasında kaynak
yapılırken gaz sıkışması sonucu çıkan yangında 19 işçi öldü, 19 işçi yaralandı.
09 EYLÜL
1922- İzmir, 3 yıl 4 ay süren işgal sonucunda Türk birliklerinin eline geçti. Sabah saat 10.30'da Yüzbaşı Şeref Bey komutasındaki süvari birliği hükümet konağının önüne gelerek, Türk bayrağını göndere çekti.
1933- İzmir Enternasyonal Fuarı'nın çekirdeğini oluşturan ''9 Eylül Panayırı''nın ilki, Genelkurmay Başkanı Mareşal Fevzi Çakmak tarafından açıldı.
1974- Keban Baraj ve Hidroelektrik Santrali açıldı.
1982- Türkiye'nin Burgaz Konsolosluğu İdari Ataşesi Bora Süelkan, Ermeni teröristlerce öldürüldü.
1993- İsrail ve Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) birbirlerini tanımayı kabul etti.
1993- Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) kuruldu.
2004- Akçakoca açıklarında doğal gaz bulundu.
