Sosyal Güvenlik Kurumu İl Müdürü Mehmet Hanefi Taştan, sosyal güvenliğin önemi ve kayıt dışı istihdamın işçi, işveren ve kamu üzerindeki etkileri hakkında bilgilendirmede bulundu.
Haber: Aslı Akış – Oğuzhan Eke
Sosyal güvenlik kurumu olarak kayıt dışı ile mücadele iyi bir yol kat edildiğini ifade eden Sosyal Güvenlik Kurumu İl Müdürü Mehmet Hanefi Taştan, Sigortasız işçi çalıştırmanın, sigortalı çalıştırmaktan çok daha maliyetli ve riskli olduğuna dikkat çekti. Kayıt dışı istihdam ve sosyal güvenliğin önemini de anlatan Taştan, Bilgi edinme, ihbar ve şikayet yollarını da aktardı.
“KAYIT DIŞI İSTİHDAM VE SOSYAL GÜVENLİĞİN ÖNEMİ”
İl Müdürü Taştan, rehberlik faaliyetleri kapsamında kurumlara “kayıt dışı istihdam”ın olumlu ve olumsuz sonuçlarını ilerleyen günlerde anlatacaklarına işaret ederek; “Kayıt dışı istihdama neden olan birçok etkenden bir tanesi de çalışanların ve işverenlerin sosyal güvenlik mevzuatından kaynaklanan hak ve yükümlülüklerini yeterince bilmemeleri ve sosyal güvenliğin önemi konusunda yeterli bilinç seviyesine sahip olamamalarıdır. Bu nedenle Sosyal Güvenlik Kurumu olarak rehberlik anlayışını esas alan bir yöntem ile kayıtlı istihdamı teşvik etmeye çalışmaktayız. Kayıt dışılık ile mücadele araçlarından biri olan denetimin temel amacı işverenlere idari para cezası uygulayarak Kurumun gelirini artırmak değildir. Kurumumuz esas olarak işverenleri sosyal güvenlik mevzuatı ile ilgili yükümlülükleri konusunda bilgilendirerek, mevzuatın uygulanması aşamasındaki sorunları en aza indirgemeye çalışmaktadır.
Bu çerçevede çeşitli dönemlerde belirlenen işyerleri, sendikalar, ilgili diğer STK’lar basın-yayın kuruluşları rehberlik amacıyla ziyaret edilmekte veya gruplar aracılığıyla kamuoyuna yönelik çeşitli bilgilendirme ve bilinçlendirme faaliyetleri gerçekleştirilmektedir. Bu basın toplantımız da bu faaliyetlerden biridir. Önümüzdeki tarihlerde de oda ve STK ziyaretlerimizi gerçekleştireceğiz. Bu faaliyetlerle işverenlere ve çalışanlara sosyal güvenliğin önemi, kayıt dışı çalışmanın olumsuz sonuçları, sosyal güvenlik hak ve yükümlülükleri gibi konulara ilişkin bilgilerin verilmesi amaçlanmaktadır.” şeklinde konuştu.
“SOSYAL GÜVENLİĞİN FAYDALARI”
SGK İl Müdürü Mehmet Hanefi Taştan, sosyal güvenliğin sigortalıya faydalarından bahsederek; “Sigortalı çalışan ve aile bireyleri sağlık hizmetlerinden faydalanabilirler. Sigortalılara geçici iş göremezlik ödeneği veya duruma göre sürekli iş göremezlik ödeme imkanı sağlanır. Sigortalının aile bireylerine, sigortalı iş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle hayatını kaybetmesi halinde ölüm geliri bağlanır. Sigortalı herhangi bir nedenle sakatlanıp çalışamaz duruma geldiğinde malullük aylığı bağlanır. Sigortalı şartları sağladığında yaşlılık aylığı bağlanır. Sigortalı öldüğünde eş, çocukları ile anne ve babasına ölüm aylığı bağlanır. Cenaze yardımı ve emzirme ödeneği verilir.” dedi.
KAYIT DIŞI İSTİHDAMIN İŞVEREN VE İŞÇİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ NELER?
Kayıt dışı istihdamın sadece çalışanlar değil işverenlerin üzerindeki olumsuz etkilerine de değinen Mehmet Hanefi Taştan, “Kayıt dışı istihdamın çalışanlar üzerindeki etkilerinden bazıları; Kayıt dışı çalışan işçinin emekli olma hakkı yoktur. Herhangi bir nedenle sakatlanıp çalışamaz duruma geldiğinde malullük aylığından yararlanamaz. Ölüm halinde geride kalan eş ve çocuklar ölüm aylığından faydalanamaz. İşsiz kalması durumunda işsizlik sigortasından faydalanamaz. İhbar ve kıdem tazminatından faydalanamazlar. Yıllık izin, haftalık izin, doğum izni gibi haklardan faydalanamazlar.
Kayıt dışı istihdamın işverenler üzerindeki etkilerinden bazısı; Yapılacak denetimler ve tespitler sonucu yüksek tutarda idari para cezası uygulanır. Ayrıca kayıt dışı çalışmaya ait ceza ve primler gecikme cezası ve faizliyle tahsil edilir. İşyerinin faydalandığı teşvikler durdurulur. Haksız rekabete sebep olur ve piyasa dengesini bozar. İşyerinde çalışanların verimliliği ve motivasyonu azalır. Yaşanacak iş kazası ve meslek hastalıkları karşısında devlete ve işçilere karşı ağır idari ve adli yükümlülükler doğar.” diye konuştu.
“KAYIT DIŞINI AZALTMAYA YÖNELİK ŞİKÂYET MEKANİZMALARI”
Mehmet Hanefi Taştan, Kayıt dışı istihdama yönelik şikâyet mekanizmalarıyla ilgili de bilgiler vererek; “Sigortalı çalışanların işyerindeki çalışmalarının işverenleri tarafından bildirilip bildirilmediğini veya hangi kazanç seviyesinden bildirildiğini kısa sürede öğrenebileceği birçok yol vardır.
Bunlar: PTT’den alınan e-devlet şifresi ile www.turkiye.gov.tr adresinden sorgulama yapılabilir, Telefonun kısa mesaj bölümüne P boşluk T.C. Kimlik Numarası boşluk Aile Sıra Numarası yazılarak 5502’ye bütün operatörlerden kısa mesaj gönderilebilir.
Yine il ve ilçelerde bulunan tüm sosyal güvenlik il müdürlüğü veya sosyal güvenlik merkezine başvurarak da, sigortalı çalıştırılıp çalıştırılmadığı ve hangi kazanç seviyesinden bildirildiği kısa sürede öğrenilebilir.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik İletişim Merkezi “ALO 170” i 7 gün 24 saat arayabilir.
En yakın sosyal güvenlik il müdürlüğü veya sosyal güvenlik merkezine şikâyetleri iletebilir.
Her türlü istek, şikâyet, ihbar, görüş ve öneriler CİMER yani Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi üzerinden de yapabilir.” şeklinde konuştu.
Son olarak İl Müdürü Taştan, sigorta prim teşviklerini de tek tek sıralayarak, İşverenin Sigortalılara İlişkin Yükümlülüklerini aktardı. Taştan; İşe Girişin Bildirilmesi, İşten Ayrılışın Bildirilmesi
Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesinin Verilmesi, Primlerinin Ödenmesi, İş Kazası ve Meslek Hastalığının Bildirilmesi, İstirahat Dönemlerinde Sigortalının Çalışıp Çalışmadığının Bildirilmesi
Yabancı Çalışanlar İçin Çalışma İzni Alınması, Ücretlerin Banka Aracılığıyla Ödenmesi.
SİGORTA PRİM TEŞVİKLERİ
5 Puanlık Prim İndirimi, Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararlar Uyarınca Uygulanan Sigorta Prim Teşviki, Yurtdışına Götürülen Sigortalılar İçin İşverenlere Uygulanan Sigorta Prim Teşviki, Genç, Kadın ve Mesleki Belge Sahibi Olanların İstihdamına Yönelik Teşvik, İşbaşı Eğitim Programını Tamamlayan Sigortalının İstihdam Teşviki, İşsizlik Ödeneği Alanların İstihdamı Halinde Teşvik
Engelli Sigortalı İstihdamına Yönelik Teşvik, Araştırma Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerine Uygulanan Teşvik, Kültür Yatırımları ve Girişimleri Hakkında Uygulanan Teşvik, İlave İstihdam Desteği
Sosyal Hizmetlerden Yararlanan Çocukların İstihdamı Teşviki, Genç Girişimci Desteği
4/b kapsamındaki sigortalılara 5 Puanlık İndirim, Asgari Ücret Desteği, Çok Tehlikeli Sınıfta Yer Alan İşyerlerine İşsizlik sigortası İşveren Hissesi Teşviki, Sosyal Yardım Alanların İstihdamı Halinde Uygulanan Teşvik, İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinin Desteklenmesi, Kredi Faiz veya Kar Payı Desteği” dedi.
