Son yıllarda iş yaşamında ve bireysel ilişkilerde giderek daha fazla karşılaşılan mobbing (iş yerinde sistematik psikolojik şiddet) ve gaslighting (zihinsel manipülasyon) kavramları, hem bireylerin ruh sağlığını hem de genel yaşam kalitesini ciddi şekilde tehdit ediyor. Uzmanlar, bu iki davranış biçiminin bireylerin yalnızca psikolojik değil, aynı zamanda fiziksel sağlıkları üzerinde de olumsuz etkiler bıraktığını ve bu etkilerin uzun vadede kalıcı olabileceğini belirtiyor. Bu nedenle farkındalığın artırılması, mağdurların haklarını öğrenmesi ve gerekli desteği alması büyük önem taşıyor.

Mobbing: İş Yerindeki Sessiz Tehdit

Uzmanlar, mobbingin iş yerinde bir veya birden fazla kişi tarafından sistematik olarak uygulanan baskı, aşağılama ve dışlama davranışlarıyla ortaya çıktığını ifade ediyor. Mobbingin yalnızca mağdurları değil, tüm iş yerini etkileyen bir sorun olduğunu vurgulayan uzmanlar, bu durumun bireylerin çalışma motivasyonunu ve iş yerindeki genel atmosferi olumsuz etkilediğini belirtiyor.

Mobbing, genellikle şu şekillerde kendini gösterebiliyor:

1. Dışlama ve İzolasyon: Mağdurun iş yerindeki sosyal çevreden izole edilmesi, toplantılara çağrılmaması veya ekip çalışmaları dışında bırakılması.
2. Küçümseme ve Eleştiri: Mağdurun yaptığı işlerin sürekli olarak küçümsenmesi, başarısının yok sayılması ya da gereksiz yere sert eleştirilere maruz bırakılması.
3. Aşırı İş Yükleme veya Yetkisizlik: Mağdura makul olmayan bir iş yükü verilerek tükenmesine neden olunması ya da tam tersi şekilde iş yapmasına izin verilmemesi.
4. Sözlü Şiddet: Alay edilme, bağırma, tehdit veya ima yoluyla mağdurun özgüvenine zarar verilmesi.

Uzmanlar, bu tür davranışlara maruz kalan bireylerin yaşadıklarını not etmesinin, yazılı iletişimleri saklamasının ve tanıklardan destek almasının önemli olduğunu vurguluyor. Ayrıca, iş yerinde mobbinge uğradığını düşünen kişilerin iş yerindeki insan kaynakları biriminden veya yasal mercilerden destek alması gerektiği belirtiliyor.

Gaslighting: Gerçekliği Sorgulatan Manipülasyon

Gaslighting, bireylerin kendi algılarını, hafızalarını ve gerçeklik duygularını sorgulamalarına neden olan manipülatif bir davranış biçimi olarak tanımlanıyor. Uzmanlar, gaslightingin genellikle bireysel ilişkilerde görülse de, iş yaşamında da ortaya çıkabildiğini ve mağdurlar üzerinde yıkıcı etkiler yaratabildiğini ifade ediyor.

Gaslighting’in yaygın örnekleri şunlardır:

1. Gerçeklik İnkârı: Kişinin yaşadığı veya tanık olduğu bir olayın hiç yaşanmadığını iddia etmek.
2. Olayları Çarpıtma: Mağdurun doğru hatırladığı bir durumu çarpıtarak mağduru kendi algılarından şüphe etmeye zorlamak.
3. Küçük Düşürme: Mağdurun hislerini veya düşüncelerini "abartılı" ya da "mantıksız" olarak nitelendirmek.
4. Kontrol Altına Alma: Mağduru sürekli olarak sorgulamaya iterek özsaygısını ve özgüvenini zayıflatmak.

Uzmanlar, gaslighting mağdurlarının genellikle yaşadıkları durumu hemen fark edemediklerini ve bu nedenle manipülasyonun etkisinin uzun vadede daha derin olabileceğini belirtiyor. Gaslighting mağdurlarının genellikle şu düşüncelere kapıldığı ifade ediliyor: “Acaba gerçekten hatalı mıyım?”, “Bu kadar abartıyor olabilir miyim?” veya “Belki de her şey benim suçum.”

Bu tür manipülasyonlara maruz kalan bireylerin, bir uzmandan destek almaları ve yaşadıkları olayları bir dış göz olarak değerlendirebilecek kişilerle paylaşmaları öneriliyor.

Psikolojik ve Hukuki Destekle Mücadele Mümkün

Hem mobbing hem de gaslighting mağdurlarının bu süreçte yalnız olmadıklarını bilmeleri gerektiğini vurgulayan uzmanlar, psikolojik ve hukuki destek almanın süreci daha sağlıklı bir şekilde yönetmek için kritik olduğunu ifade ediyor. Psikolojik destek, mağdurların yaşanan olayların etkilerinden kurtulmasına ve özgüvenlerini yeniden kazanmalarına yardımcı olurken, hukuki destek mağduriyetlerin adalet önünde çözülmesi için önemli bir araç sunuyor.

Uzmanlar, özellikle iş yaşamında mobbinge maruz kalan bireylerin şu adımları izlemelerini öneriyor:

• Belgeler Toplamak: E-postalar, yazışmalar ve tanık ifadelerini kayıt altına almak.
• Profesyonel Destek Almak: Bir psikolog veya psikiyatr ile görüşerek yaşanan olayların etkileriyle başa çıkmayı öğrenmek.
• Yasal Hakları Araştırmak: İş yerindeki mobbing durumlarına yönelik Türkiye İş Kanunu'na göre işlem yapılması için bir avukata başvurmak.

Gaslighting mağdurlarının ise psikolojik destek alarak zihinsel manipülasyonun etkilerinden kurtulabileceklerini belirten uzmanlar, bu süreçte yakın çevreden destek almanın da kritik bir adım olduğunu vurguluyor.

Toplumda Farkındalık Artmalı

Uzmanlar, mobbing ve gaslighting gibi davranışların önlenmesinde toplumsal farkındalığın artırılmasının önemli olduğunu ifade ediyor. Bu tür durumlarla karşılaşan bireylerin haklarını öğrenebileceği ve destek alabileceği platformların tanıtılması gerektiğine dikkat çekiliyor. Özellikle eğitim programları ve farkındalık seminerleri düzenlenerek hem bireylerin bu kavramları tanıması hem de bu davranışlara karşı koymayı öğrenmesi sağlanabilir.

Yalnız Değilsiniz

Uzmanlar, mobbing ve gaslighting mağdurlarının yalnız olmadıklarını ve bu tür durumlarla başa çıkmanın mümkün olduğunu bilmelerinin önemli olduğunu belirtiyor. Mağdurların destek alabileceği çok sayıda psikolojik danışmanlık merkezi, hukuk bürosu ve dayanışma ağı bulunduğu hatırlatılıyor.

Psikolojik şiddetle mücadelede en önemli adımın, bu tür davranışların mağdurun suçu olmadığını kabul etmek olduğunu vurgulayan uzmanlar, bireylerin bu süreçleri bir son değil, yeni bir başlangıç olarak görebileceğini ifade ediyor.