(Haber: Oğuzhan Eke) - Bolu tarihi hakkında yayımlanan makalede, 17’nci yüzyılda Bolu sancakbeylerinden halka zulmeden Ferhad Paşazade Ahmed Paşa ve Sarhoş Mehmed Ağa’nın hikâyeleri anlatıldı.
Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi’nde, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Dr. Öğr. Üyesi Ümit Katırancı’nın 17. Yüzyılda Osmanlı Taşra İdaresinde Dönüşüm ve Özgünlük: Bolu Sancağı Örneği isimli makalesi yayımlandı.
Makalede, 17. yüzyılda Bolu’ya atanan sancakbeylerine dair bilgiler derlenerek, bu konuda değerlendirme yapıldı. Makalenin içeriğine dair yapılan bilgilendirmede, “Çalışmanın amacı, devletin kriz ve değişim çağında, Bolu sancağına atanan idareciler ile bu bağlamda sancağın değişen idari düzenini ortaya koymaktadır. Sancağa yapılan tayinler üzerinde merkezin taşra idaresindeki uygulamaları ortaya koyulmuş hem de sancağın kendine özgü sosyo-politik yapısının taşra idaresine yansıdığı vurgusu yapılmıştır. Bolu sancağı özelinde bir yandan merkezde yaşanan gelişmelere paralel olarak hem merkezden tayin olunan idarecilerin hem de dönem dönem güçlenen kapı halklarının sancak idaresinde varlığı gözlemlenmiştir” denildi
Bolu tarihine dair detaylı bilgi verilen makalede, halkına zulmeden iki sancak beyi ve onlara uygulanan yargı dikkat çekti. Bunlar sancakbeyleri, “Ferhad Paşazade Ahmed Paşa” ve “Sarhoş Mehmed Ağa” oldu.
BOYNU VURDURULDU
Makalede, Sarhoş Mehmet Ağa için Bolu’da 2 sene görev yaptığı belirtilerek, şu bilgiler verildi:
“Sarhoş Mehmed Ağa, Abaza Paşa’nın adamıydı. Kaynaklarda ismi ‘Sarhoş müsellim’ olarak da geçmektedir. Bolu’da iki yıl kadar sancakbeyliği yaptı. Bu süre zarfında halka zulmettiği hakkındaki dedikodular İstanbul’a kadar ulaştı. Üstelik Abaza Paşa isyanı sırasında Yeniçerileri de katletmekten geri kalmamıştı. Bunun üzerine dönemin sadrazamı Bayram Paşa, Sarhoş Mehmed Bey’in boynunu vurdurdu. Bolu’yu da eski Özi Beylerbeyi Abdi Paşa’ya arpalık olarak verdi.”
“RÜŞVETÇİ VE ZALİM”
Yine yaptığı zulümler nedeniyle hayatını kaybeden Ferhad Paşazade Ahmed Paşa için ise şu ifadeler kullanıldı:
“Hüseyin Paşa, Sivas’a atanınca Bolu, eski Hamid Sancakbeyi Ferhad Paşaoğlu Ahmed Paşa’ya verildi Ferhad Paşaoğlu Ahmed Paşa, halka zulmettiği gerekçesiyle Buçuktepe’de boynu vuruldu ve malları müsadere edildi. Süreyya, Ahmed Paşa’yı rüşvetçi ve zalim olarak tanımlamaktadır.”
BOLU “VOYVODOLARA” BIRAKILDI
Makalede dikkat bir nokta da Bolu’nun 17’nci yüzyılın sonunda Havâssı-ı Hümâyun olarak belirlenmesi oldu. Konuyla ilgili verilen bilgide, “11 Temmuz 1693 tarihli fermanla Bolu sancağı Havâss-ı Hümâyûn’a ilhak edilerek vovyodalar eliyle idare edilmeye başlandı. Gerekçe olarak Bolu sancağına mutasarrıf olanların fazla vergi alarak halka zulmetmeleri gösterilmektedir” denildi.
HAVÂSSI-I HÜMÂYUN VE VOVYODA NEDİR?
Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisine göre “Havâss-ı hümayun, “Osmanlılar'da padişaha, hânedan mensuplarına, yüksek devlet görevlilerine ait şahsî mülk, arazi, yıllık gelir ve dirlikler için kullanılan bir terim” demektir. Voyvoda ise bu mülkün yönetiminde, yüksek vergi gelirlerini toplayan tahsildar olarak bilinmektedir.
