Bolu Belediyesi Park ve Bahçeler Müdürü Kübra Coşkun, 29 Mart Çarşamba ve 31 Mart Cuma tarihleri arasında etkili olacak olan soğuk hava ve yağışların neden olabileceği zirai dona karşı uyarılarda bulunarak, “Meyve ağaçları için özellikle ilkbaharda göztaşı uygulaması yapılabilir” dedi.
Özel Haber: Ebru Buket Dönmez-Yasin Celal Torun
Kübra Coşkun, soğuk hava ve yağışların bitkilerin düşük sıcaklıklara karşı en hassas olduğu tomurcuk patlaması dönemine denk gelmesinin meyve ve sebzelerin kalitesinde düşüşe sebep olabileceğini vurguladı. Genellikle ağaç meyveleri, bahçe sebzeleri ve yaprak sebzelerinin soğuk hava ve aşırı yağışlardan etkilendiğini söyleyen Coşkun, hava boşlukları bırakarak bitkilerin örtü altında ısıtma sistemi ile zarar görmesinin engellenebileceğini belirtti. Bununla birlikte göztaşı uygulaması ile çiçeklenmenin birkaç hafta geciktirilmesi ve yağışlara karşı da drenaj sistemi ya da eğimin ayarlanması ile zarar görmenin önüne geçilebileceğini aktardı.
Don ve yağışlardan etkilenen ürünlerde azalma olacağı için fiyatlarda da artış yaşanabileceğini aktaran Coşkun, hasat kayıplarını azaltmak için alternatif üretim yöntemleri ve ürün çeşitlerinin kullanılmasını önerdi.
“TOMURCUK PATLAMASINA DÖNEMİNE DENK GELDİ”
Park ve Bahçeler Müdürü Coşkun, bitkilerin en hassas olduğu dönem olduğunu vurgulayarak, “Bitkiler için en önemli iklim faktörü sıcaklıktır. Ancak, bazı hava olayları bitkilerin sağlığına zarar verebilir. Özellikle sıcaklıklar-4.4°C'nin altına düştüğünde, bitkiler donma tehlikesiyle karşı karşıya kalır. Bu durum özellikle çiçeklenme ve meyve bağlama aşamalarında bitkilere zarar verebilir. Meyve ve sebzelerin kalitesini ve verimliliğini önemli ölçüde etkileyebilir. Tomurcuk patlaması dönemi, bitkilerin düşük sıcaklıklara en hassas olduğu dönemdir. Zirai don, bitkilerin büyümesini yavaşlatabilir ve hatta ölümüne sebep olabilir. Bu da hasat öncesi meyve büyüklüğünün küçülmesi, şeklinin bozulması, meyve dökülmeleri gibi sorunlara neden olabilir. Yağışlar da bitkiler için önemlidir. Yeterli miktarda yağmur, bitkilerin sağlıklı bir şekilde büyümesi ve verimli olması için gereklidir. Ancak, aşırı yağmur da bazı olumsuz etkilere neden olabilir. Özellikle hasat öncesi aşırı yağış, meyve ve sebzelerin kalitesini düşürebilir ve hasat sonrası da çürümelere sebep olabilir.” dedi.
EN ÇOK ETKİLENEBİLECEK ÜRÜNLERİ SIRALADI
Zirai don ve yağışlardan en çok etkilenebilecek meyve ve sebzeleri sıralayan Coşkun, “Zirai don, genellikle ağaç meyveleri olan elma, armut, şeftali, kiraz, erik, vişne, kayısı gibi meyveleri ve asmaları, bahçe sebzeleri olan domates, biber, patlıcan, fasulye gibi bitkileri etkiler. Bu bitkiler, çiçeklenme ve meyve bağlama aşamalarında daha hassastırlar ve donma olaylarına karşı daha duyarlıdırlar. Aşırı yağışlar ise özellikle yaprak sebzeleri olan ıspanak, marul, pazı, roka gibi bitkilerde çürüme ve mantar enfeksiyonlarına neden olabilir. Havuç, turp, lahana, brokoli gibi kök ve yaprak sebzeleri de aşırı yağışlardan etkilenebilir. Ayrıca, aşırı yağışlar ağaç meyvelerinde de kabuk çatlamalarına, çiçeklenme ve meyve bağlama aşamalarında hasara neden olabilir.” diye konuştu.
“GÖZTAŞI UYGULAMASI YAPILABİLİR”
Don ve yağışlara karşı alınabilecek önlemleri belirten Kübra Coşkun, “Öncelikle hava tahminlerini yakından takip ederek don riskinin yüksek olduğu günlerde bitkileri örtmek için branda, naylon gibi malzemelerden yapılmış örtüler kullanabilirsiniz. Bununla birlikte, bu örtülerin bitkilerin üzerine direkt temas etmemesi, örtünün arasında hava boşlukları bırakılması ve örtülerin altında ısıtma sistemleri kullanılması önerilir. Meyve ağaçları için özellikle ilkbaharda göztaşı uygulaması yapılabilir. Bu uygulama, çiçeklenme dönemini birkaç hafta geciktirerek don riskine karşı dayanıklılığı artırır. Ayrıca donu önlemek için fanlar ve ısıtıcılar kullanılabilir. Bu cihazlar, havanın hareket etmesine izin vererek soğuk havanın bitkilerin üzerinde birikmesini önler ve bitkileri korur. Yine, su püskürtme veya yakma gibi teknikler de don zararını azaltmak için kullanılabilir. Ancak bu tekniklerin bazıları maliyetli veya zor uygulanabilir olabilir. Bu nedenle, don olaylarından önce meteorolojik bilgilerin erken uyarı sistemiyle çiftçilere iletilmesi çok önemlidir. Ayrıca, bahçe tesisinde bölge ekolojisine uygun tür ve çeşit seçimi yapılmalı ve meyve ağaçları sürekli olarak sağlıklı tutulmalıdır. Sağlıklı bitkiler, bu tür ekolojik olaylara daha dayanıklı olacaklardır” ifadelerini kullandı.
DİKİM TARİHİ ERTELENEBİLİR
Coşkun, sebze fidelerinin dikim tarihinin ertelenebileceğini de belirterek, “Zirai don riskinin olduğu bölgelerde sebze fidelerinin toprakla buluşturma tarihi, don riskinin azalması için 19-20 Mayıs sonrasına ertelenebilir. Ancak bu tarihler bölgeye, iklim koşullarına ve sebzelerin türüne göre değişkenlik gösterebilir. Bahçe sebzeleri için aşırı yağışların zararlı etkilerinden korunmak için önlemler almak önemlidir. Bunun için drenaj sistemleri oluşturabilir veya dikim yapacağınız alanların eğimini düzgün bir şekilde ayarlayabilirsiniz. Eğer eğim sağlanamıyorsa, çukurlar açarak su birikmesini engelleyebilirsiniz. Bitkilerin köklerindeki besin maddelerinin yıkanarak kaybolmasını önlemek için ise kökleri organik malzemelerle örtebilirsiniz. Özellikle taze saman, bitkilerin köklerini korumak için etkili bir yöntemdir. Bu basit önlemlerle, bahçe sebzeleriniz aşırı yağışlardan etkilenmeden sağlıklı bir şekilde büyüyebilir” açıklamasında bulundu.
FİYAT ARTIŞI OLUR MU?
Coşkun, hasat miktarı azalırsa ürünlerde fiyat artışı yaşanabileceğine dikkat çekerek, “Doğal afetler, özellikle zirai don veya aşırı yağışlar, ürünlerin verimliliğini düşürerek ürün kaybına neden olabilir. Bu durum, ürün arzının azalmasıyla fiyatların yükselmesine sebep olabilir. Örneğin, don meyve ağaçlarının çiçeklerini veya ürünlerini yok ederek hasat miktarını azaltır ve talep aynı kalırsa fiyatları yükseltebilir. Ancak, fiyatların yükselmesi yalnızca doğal afetlerden kaynaklanmaz, aynı zamanda üretim maliyetleri, nakliye maliyetleri, talep ve diğer faktörler de fiyatları etkileyebilir. Bu nedenle, doğal afetlerin etkileri fiyatlar üzerindeki etkiyi belirlerken diğer faktörlerin de göz önünde bulundurulması gerekmektedir.” şeklinde konuştu.
ÖNERİLERDE BULUNDU
Coşkun, üretici ve tüketicilere önerilerde bulundu;
“Üreticiler için öneriler:
• Afetlere karşı hazırlıklı olmak için gerekli tedbirleri alın. Örneğin, üretim alanlarını uygun şekilde korumak, depolama ve taşıma koşullarını iyileştirmek, sigorta ve benzeri yöntemlerle riskleri azaltmak gibi önlemler alınabilir.
• Hasat kayıplarını azaltmak için alternatif üretim yöntemleri ve ürün çeşitleri araştırılabilir.
• Gelişmiş erken uyarı sistemleri sayesinde ekstrem hava olaylarının zararlarını kısmen de olsa azaltmak mümkündür.
Tüketiciler için öneriler:
• Yerel üreticilerden ürünleri satın almak, yerel üreticilerin desteklenmesine yardımcı olur ve bölgesel ekonomiyi canlandırır.
• Ürünlerin stoklanmasından kaçınabiliriz. Talep arzdan fazlaysa, ürün stoklanması daha da yüksek fiyat artışlarına neden olabilir.
Soğuk hava, yer yer etkili kar yağışları ile kuvvetli rüzgâr ve fırtına ile birlikte ulaşımda aksamalar, zirai don, buzlanma ve sağlık sorunları gibi olumsuzluklara karşı tedbirli olunmalı, meteorolojik rapor ve uyarılar dikkatle takip edilmelidir.”
