Bolu İl Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü tarafından alternatif bitki yetiştiriciliğini geliştirme programı çerçevesinde nohut yetiştiriciliği uygulama projesi çerçevesinde nohuttaki uygulama sonuçları Saraycık Köyü’nde düzenlenen tarla gününde gösterildi.
MEHMET FATİH YALINIZ
Nohuttaki uygulama sonuçlarının gösterildiği tarla gününe, Bolu İl Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdür Vekili Fahri Tetik, Bolu Ziraat Odası Başkanı Hakkı Fidan, ilçe tarım müdürleri, kurum personeli ve çiftçiler katıldı.
Tarla gününde ilk konuşmayı yapan Bolu Ziraat Odası Başkanı Hakkı Fidan, bu tür projelerde Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğüne her zaman destek vereceklerini kaydetti. Fidan, “Tarla günümüzün ilkini Çampınar Köyü’nde yaptık. Tarım İl Müdürüme, personeline ve Saraycık Köylülerine teşekkür ediyorum. Bunun ikincisini de şu an burada yapıyoruz. Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğümüz köylümüze örnek oluyor. Örnek olmaya da devam edeceğini düşünüyorum. Bu çalışmaların devam etmesini bekliyoruz. Köylümüzü inşallah bilgilendirecek ve daha güzel işler yapacaklar. Bizler de Ziraat Odası ve köylüler olarak destek vereceğiz. Bu çalışmalarından dolayı Tarım İl Müdürlüğüne Ziraat Odası olarak, çiftçiler olarak teşekkür ederim.” dedi.
Fidan’ın ardından konuşmasını yapmak üzere kürsüye gelen Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdür Vekili Fahri Tetik, alternatif ürün çeşitleri ile ilgili kurum tarafından yürütülen faaliyetleri aktardı. Tetik konuşmasında şu ifadeleri kullandı; “Bolu’da alternatif ürün olarak çok fazla ürün çeşidimiz yok. Bizim buradaki amacımız, ilimizdeki alternatif ürün çeşitlerini arttırarak, daha değişik ürünlerin çiftçilerimizin kazancını geliştirecek büyütecek ve alternatif ürün olarak daha gelir getirici çeşitlerimizi arttırmak. Bu amaçla geçen hafta Civril Fasulyesi günü yaptık bu da çok güzel oldu. Burada da Civril Fasulyemiz, nohut ve mısır denemelerimiz var. Bu denemelerdeki amacımız, bildiğiniz gibi Bolu yıllarca, ben de Bolu Dörtdivanlı olduğum için biliyorum. Hep aynı hububata bağlı kalmışız.”
“Alternatif ürünlere yönelmemiz lazım”
Bolu’da senelerdir aynı bitkilerin yetiştirildiğini söyleyen Tetik, ilerleyen günlerde alternatif ürünlere yönelme konusundaki gerekliliğe dikkat çekti. Tetik şöyle devam etti; “Başka bir çeşit olmamış, patatesimiz var, ama maalesef patates de zaman zaman para etmemiş, zaman zaman tarlaların yurtdışından gelen tohumlardan dolayı bulaşık hale gelmesinden, yıllarca, örneğin Dörtdivan’da ekilemedi. Ekilemediği için de bir sürü sıkıntı yaşandı. Fiyat konusunda Bolu’nun patatesi tohumluk patateste bir numaraydı. Yıllarca bunun üzerine çalıştı ama bu şansı biraz kaybediyoruz gibi. Bunun arttırılması için ve bunun yanında diğer alternatif çeşitlere yönelmemiz lazım. Buradaki birinci amacımız, arpa, buğday gibi hububat çeşitlerinden ziyade alternatif tarım. Bu nohut denemesini sanırım 5 – 6 yıl önce başlamıştık. Yeniçağa’da oldukça tutmuştu. Yine aynı denemeyi 800 dekara kadar yaptık. Denemesini yaptık. Türkiye ortalaması 125 kilo, duyumlarımıza göre ve bizim kendi denemelerimize göre 175 kiloya kadar çıktık. Amacımız, nohut, fasulye, dane mısır, yemlik, hayvancılığa yönelik yem bitkilerini arttırmak. Diğer alternatif ürünlerle ilgili çalışmalar yapmak.”
“Tarım master planı çıkartmak istiyoruz”
Önümüzdeki süreçte bir tarım master planı yaparak ilçelerde hangi türlerin yetiştirilebileceğini öğrenmek istediklerini kaydeden Tetik sözlerini şöyle tamamladı; “İnşallah önümüzdeki günlerde Bolu’nun tarım master planını çıkartmak istiyoruz. Bu çıktığı zaman ilçe ilçe, tüm ilçelerimiz dahil, çok detaylı bir çalışma yaparak, hangi ilçemizde alternatif ne yetişir bunu öğreneceğiz. Bölgesel tarım bazlı destekleme havza projemize de il ve ilçelerimizdeki desteklemeler de belli oldu. Her yıl yenileneceği için bunu arttırmak istiyoruz. Mesela 6 çeşit varsa, 7. Olarak alternatif tarım ürünü sulanabilir yada sulanamayan. Nohut çok su istemeyen bir bitki, bulunduğumuz yerde de çok fazla sulama imkanı olmadığı için burada nohut yetiştirdik. Sulanabilir kısımlarda ise yağlık ayçiçeği, fasulye, diğer çeşitlere ağırlık vererek Bolu’nun yüzde 20’lik alandan %100’lük bir verim almak istiyoruz. Amacımız bu, ziraat odamızın, muhtarlar derneklerimizin, çiftçilerimizin destekleriyle bunu başarmak istiyoruz. Bu denemeler çok çok artacak. Sonraki günlerde daha iyi olacağına inanıyorum. İlimizin farklı yerlerinde sulama imkanları da gelişiyor. Buradaki süreçler tamamlanırsa, önümüzdeki süreçte Bolu tarımının iyi yerlere geleceğine %20’lik ekilebilir arazi oranından %100 verim alma çalışması ile devam edeceğiz. Çiftçilerimizden, yetiştiricilerimizden destek bekliyoruz. Bu denemelerde bize yardımcı olun. İnşallah bu süreci hep beraber alternatif çeşitleri çoğaltarak iyi günlere geleceğimize inanıyorum.”
Tarla gününün devamında Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü Bitkisel Üretim Şubesi Personeli Ali Demirer nohutla ilgili sunum yaptı. Demirer şunları söyledi; “Nohut ülkemizde tarımı yapılan yemekli tane baklagiller içinde kuru fasulye ve mercimekten sonra gerek tip, gerek ekiliş alanı ve gerekse üretim miktarı açısından üçüncü sırada gelen bir bitki. Nohut mercimekten sonra kuraklığa ve sıcaklığa en çok dayanan bitki olması nedeniyle yarı kurak ve kurak alanlarda yetiştiriciliği yapılan bir bitkidir. Bu nedenle nohut, doğu, güneydoğu ve iç Anadolu bölgelerimizde tarımda ürün deseninde kendine yer bulmuştur. Nohut toprak isteği bakımından kanaatkar oluşu ve kökleri ile havanın azotunu tespit etmesi nedeniyle münavebede bizim için önemli bir bitkidir.
Nohut, ihtiva ettiği protein, mineral maddeler ve vitaminler yönünden çok olması nedeniyle asırlardır insanların beslenmesinde nohut büyük roller oynamıştır. Nohut, protein ve nişasta deposudur. Nohudun en çok kullanım alanı yemek yapımıdır. Ayrıca leblebilik olarak kullanılmaktadır. Nohut tanelerinde % 18 – 19 protein olduğu için bugün sanayide hammadde olarak da kullanılabilmektedir. Tanelerinde bulunan protein, %40 ile 60 oranında karbonhidrat, %5.5 oranında yağ fosfor ve kalsiyum sayesinde beslenmede nohut kullanılmaktadır.
Nohudun günümüzde iki çeşidi ekiliyor. Bunlardan biri yerli diğeri de kültür çeşitleri. Bu iki form arasında kalan nohut hayvan yemi olarak kullanılıyor. Büyükbaş hayvanlar yapraklarını ve gövdesini yemektedirler. Havanın serbest azotunu kökleri ile toprağa bağlayabilen tek bitki türüdür. Bir tarlada eğer 10 öncesine kadar bir baklagil ekilmemişse, mutlaka nohut ekmek için bakteri aşılaması yapmak gerekir. Eğer 10 yıl öncesinden itibaren geri döndüğümüzde nohut yada başka bir baklagil ekilmişse sıkıntı yok. Baklagil ekilmemişse nohut mutlaka aşılanacak. Yine 100 kilo tohuma 1 kilo toprak kültürü ile karışık bakteri gölge bir yerde şekerli su ile karıştırılacak ve bunun nohuda yapışması sağlanacak. Bu işlem gölge bir yerde yapılacak, temiz materyal kullanılacak.
Nohut fazla nemden hoşlanmaz, yağışlı mevsimlerde mantar hastalıklar ve kök hastalıkları artacağı için buralarda verimde düşmeler meydana gelebilir. Bunun için nohut normal sulama istemez. Yemeklik tane baklagiller içinde nohut kirece en çok tahammül gösteren bitkidir. Nohut, tuzluluğa en çok dayanıklılık gösteren bitkidir. Eğer toprakta tuzluluk varsa, mutlaka münavebede nohut olmasını tavsiye ediyoruz.”
Konuşmaların ardından, tarla günü etkinliği, uygulama alanının incelenmesi ve tarlada yetiştirilen nohutlardan yapılan yemeğin ikram edilmesi ile sona erdi.
