(Haber: Oğuzhan EKE) – Bolu’nun Osmanlı İmparatorluğundan bu yana nüfusu ve şehirde yaşayan farklı dinlere mensup vatandaşların sayıları, hazırlanan çalışmayla gün yüzüne çıktı.
Bolu’nun 1800 – 1900’lü yıllardaki nüfusuna ilişkin Dr. Didem Sevtap Kaya tarafından çalışma yapıldı. Çalışma sonucunda elde edilen verilen Doğu Coğrafya Dergisi’nin Aralık 2021 tarihli 46’ncı sayısında yayımlandı.
Makalede, 1831 sayımına göre Bolu’da 256 Ermeni vatandaşı yaşadığı belirtildi. Kemal Karpat’tan alıntı yapılarak, 1881 – 1882 nüfus sayımına ilişkin Bolu verileri de aktarıldı. Detaylı aktarılan verilerde Müslüman kadın nüfusu 21 bin 632, erkek nüfusu 21 bin 34.
O dönem Bolu’da 17 erkek Rum ve 397 Ermeni kadın ile 428 Ermeni erkek yaşadığı belirtildi. Katolik 13 erkek olduğu da işaret edildi. Bolu’nun o tarihteki toplam nüfusu 43 bin 521 olarak ifade edildi.
1906 – 1907 SAYIMI
1906-1907 nüfus sayımına göre ise Kastamonu’ya bağlı Bolu sancağında büyük bir nüfus artışı yaşandı. Detaylı aktarılan bilgilere göre sancakta Müslüman 152 bin kadın, 142 bin erkek yaşadı. Rum 1525 kadın ve 1289 erkek; Ermeni 833 kadın ve 805 erkek bulunuyordu. Ayrıca o dönem kayıtlara 6 Bulgar kadının işlendiği görüldü.
Rum Katolik 7 kadın, 2 erkek; Ermeni Katolik 8 kadın, Latin 1 kadın, Yahudi 33 kadın ve 20 erkek; Çingene 30 kadın ve 23 erkek ile yabancı olarak adlandırılan 27 kadın ve 20 erkek kayıtlara geçti.
Sancağın toplam nüfusu 299 bin 396 olarak, 1906 – 1907 sayımına yansıdı.
1914 SAYIMI
1914 sayımında, Bolu’daki nüfusun büyük artış gösterdiği ancak, etnik yapısında daralma yaşandığı makalede yer alan verilere yansıdı. Bolu sancağının nüfus sayımı bu kez kadın erkek olarak ayrılmadı. Müslüman nüfüs 399 bin 281, Rum nüfüs 5 bin 146, Ermeni 2 bin 961, Yahudi 20 olarak belirtildi. Sancağın toplam nüfusu 408 bin 648 oldu.
Bolu Merkez nüfusu ile toplamda 54 bin 835 olarak kaydedildi.
BOLU’NUN MAHALLELERİNDE NÜFUS
Yayımlanan çalışmada Bolu’nun mahallelere ilişkin nüfus bilgileri de yer aldı. 1844 tarihli Bolu Temettüat Defterlerine göre mahalleler ve etnik yapıları paylaşıldı.
Bu listede şu an Bolu’da olmayan ancak o dönem mevcut olan mahallelere de ulaşmak mümkün. Buna göre 1844 verilerine göre; Karamanlı, Karaçayır, Semerkant, Çukur, Hocabey, Akpınar, Cami-i Kebir, Yeni Cami, Gölyüzü, Aslahaddin, Debbağlar ile Akmescit mahalleleri Müslüman – Türk nüfusa sahipti.
Yabancıların yaşadığı iki mahalle ise Ermeni – Gregoryen nüfusun ağırlıklı olduğu, Ermeniyan-ı Atik ile Ermeniyan-ı Cedid oldu.
1925 tarihli Bolu Vilayet Salnamesi ile şehrin mahallelerindeki detaylı nüfus paylaşıldı. 132 hane bulunan Karamanlı’da 301 kadın, 244 erkek; Karaçayır’da 323 hanede 766 kadın ve 640 erkek; Semerkant 109 hanede 216 kadın ile 198 erkek; Çukur 38 hanede 76 kadın ve 71 erkek; Hocabey’de 32 mahallede 81 kadın ve 78 erkek; Akpınar’da 223 hane’de 519 kadın ve 482 erkek; Eski Cami’de 51 hanede 166 kadın ve 113 erkek; Yeni Cami – İmaret 43 hane ile 102 kadın ve 95 erkek; Gölyüzü 224 hanede 521 kadın ve 516 erkek; Aslahaddin 62 hane 131 kadın ve 125 erkek; Debbağlar 168 hanede 380 kadın ve 321 erkek; Akmescit 62 hane ile 161 kadın ve 113 erkek ile İhsaniye mahallesinde 105 hanede 225 kadın ve 211 erkek kayıtlara geçti.
Dönemin toplam nüfusu Merkez’de 6 bin 806 olarak belirtildi.
