19 Mayıs 1919, atalarımızın uğrunda binlerce şehit vererek yurt yaptıkları toprakların yeniden kazanılmasının yolunu açan Ulusal Kurtuluş Hareketi'nin başlangıcıdır.
Atatürk'ün ulusal egemenliğe dayanan, bağımsız yeni Türk Devleti'ni kurma ülküsünü yaşama geçirmek amacıyla Samsun'a çıkışı, şanlı tarihimizde önemli bir dönüm noktası, aydınlığa uzanan süreçte atılmış çok yönlü ve kararlı bir adımdır.
1919 yılı başlarında İngilizler, Türklerin Pontus’çulara karşı geliştirmiş oldukları direnişlerden rahatsız olmaya başlamışlardı. Damat Ferit Paşa, Sadrazam olduktan sonra sorunun çözümü için yollar aramaya başlamıştı. 30 Nisan 1919'da 9. Ordu Müfettişliğine atanan Mustafa Kemal, Samsun'a, görev bölgesindeki iç huzuru sağlamak, silah ve cephaneleri toplamak, vatandaşlara silah dağıtılmasını engellemek ve bunu yapan kuruluşları ortadan kaldırmak üzere gönderildi. 16 Mayıs 1919'da Samsun'a hareket eden Mustafa Kemal 19 Mayıs 1919'da Samsun'a çıktı. İngilizlerin denetiminde olan Samsun'da milli mücadele hareketi için istediklerini gerçekleştiremeyeceğini anlayan Mustafa Kemal, 25 Mayısta Havza'ya geçti. Samsun'a çıkışını Mustafa Kemal, Nutuk'ta şu şekilde anlatmıştır:
"1919 yılı Mayıs'ının 19'uncu günü Samsun'a çıktım. Genel durum ve manzara: Osmanlı Devleti'nin içinde bulunduğu durum, Dünya Savaşı'nda yenilmiş, Osmanlı ordusu her tarafta zedelenmiş, şartları ağır bir ateşkes antlaşması imzalamış, Büyük Harbin uzun yılları boyunca, millet yorgun ve fakir bir halde. Milleti ve memleketi Dünya Savaşı'na sokanlar, kendi hayatları endişesine düşerek memleketten kaçmışlar. Saltanat ve hilafet makamında bulunan Vahdettin soysuzlaşmış, şahsını ve yalnız tahtını emniyete alabileceğini hayal ettiği alçakça tedbirler araştırmakta. Damat Ferit Paşa'nın başkanlığındaki hükümet aciz, haysiyetsiz, korkak, yalnız Padişahın iradesine tabi ve onunla beraber şahıslarını koruyabilecek herhangi bir duruma razı, ordunun elinden silahları ve cephanesi alınmış ve alınmakta. İtilaf Devletleri, ateşkes antlaşmasının hükümlerine uymaya lüzum görmüyorlar. Birer vesileyle itilaf donanmaları ve askerleri İstanbul'da. Adana vilayeti Fransızlar, Urfa, Maraş, Gaziantep İngilizler tarafından işgal edilmiş. Antalya ve Konya'da İtalya askeri birlikleri, Merzifon ve Samsun'da İngiliz askerleri bulunuyor. Her tarafta yabancı subay ve memurlar ve ajanlar faaliyette. Nihayet başlangıç kabul ettiğimiz tarihten dört gün önce 15 Mayıs 1919'da itilaf Devletleri'nin uygun görmesiyle Yunan ordusu İzmir'e çıkartılıyor. Bundan başka, memleketin her tarafından Hıristiyan azınlıklar gizli, açık milli emel ve maksatlarını gerçekleştirmeğe, devletin bir an evvel çökmesine çalışıyorlardı.
MUSTAFA KEMAL PAŞA İLE SAMSUN'A ÇIKANLAR
- Kurmay Albay Kazım Dirik Müfettişlik Kurmay Başkanı
- Kurmay Albay Mehmet Arif Ayıcı Kurmay Başkanı Yardımcısı
- Kurmay Binbaşı Hüsrev Gerede Birinci şube müdürü
- Binbaşı Kemal Doğan Müfettişlik Topçu Kumandanı
- Dr. Albay İbrahim Tali Öngören Ordu Sıhhiye Başkanı
- Dr. Binbaşı Refik Saydam Sıhhiye Başkan Yardımcısı
- Yüzbaşı Cevat Abbas Gürer Müfettişlik Başyaveri
- Üsteğmen Muzaffer Kılıç Müfettişlik ikinci Yaveri
- Yüzbaşı Ali Şevket Öndersev Müfettişlik Emir Subayı
- Üsteğmen Hayati, Kurmay Başkanı Emir Subayı
- Yüzbaşı Mümtaz Tünay
- Yüzbaşı İsmail Hakkı
- Yüzbaşı Mustafa Süsoy, Karargâh komutanı
- Üsteğmen Abdullah, İaşe Subayı
- Birinci Sınıf Kâtip Faik Aybars, Şifre Kâtibi
- Dördüncü Sınıf Kâtip Memduh, Şifre Kâtibi Yardımcısı
- 3.Kolordu Komutanı Kurmay Albay Refet Bele
- Üsteğmen Hikmet Gerçekçi, Alb. Rafet Bey'in yaveri
19 MAYIS
1919- Mustafa Kemal Paşa, karargâhıyla beraber Samsun'a çıkarak Milli Mücadele'yi başlattı.
1920- T.B.M.M.'nde Damat Ferit ile arkadaşlarının yurttaşlıktan çıkarılmasına karar verildi.
1935- İngiliz casus T. E. Lawrence (Arabistanlı Lawrence) motosiklet kazasında öldü.
1943- Ankara'da Gençlik Parkı törenle açıldı.
1981- Atatürk'ün Selanik'te doğduğu ev yeniden düzenlenerek Devlet Bakanı İlhan Öztrak tarafından
hizmete açıldı. Atatürk'ün AOÇ'deki evinin benzerinin temeli, Başbakan Bülend Ulusu tarafından atıldı.
2000- Atatürk Uluslararası Barış Ödülü, KKTC Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş'a verildi.
20 MAYIS
1928- Uluslararası rakamların kullanılmasına ilişkin kanun kabul edildi.
1933- Milli Savunma Bakanlığına bağlı ‘Hava Yolları Devlet İşletmesi’ kuruldu.
1934- Kayseri Mensucat Fabrikası’nın temeli Başbakan İsmet İnönü tarafından atıldı.
1946- Türkiye, UNESCO Antlaşması'nı onayladı.
1971- Kısa adı TÜSİAD olan Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği kuruldu.
21 MAYIS
1847- Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü (Defterhane-iş Amire Kalemi) kuruldu.
1923– Türkiye Futbol Federasyonu, FIFA’ nın 26. üyesi oldu.
1950- Demokrat Parti'nin 14 Mayıstaki seçimlerden galibiyetle çıkmasıyla Adnan Menderes Başbakan, Celal
Bayar Cumhurbaşkanı oldu.
1971- Anayasa Mahkemesi, Milli Nizam Partisi'nin kapatılmasına karar verdi.
1991- Hindistan Başbakanı Rajiv Gandhi öldürüldü.
1994- Hacda ''şeytan taşlama'' sırasında izdiham çıktı, yedisi Türk 185 hacı öldü.
1997- Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Vural Savaş, RP'nin ''Anayasa'nın laiklik ilkesine aykırı eylemlerin odağı
haline geldiği'' gerekçesiyle sürekli kapatılması istemiyle Anayasa Mahkemesi'nde dava açtı.
22 MAYIS
1919- İstanbul'da Tıbbiye öğrencilerinin çağrısına koşan binlerce kişi işgali lanetleyerek, tüm halkı direniş için örgütlenmeye çağırdı.
1919- Diyarbakır'da, İzmir'in işgalini ve Doğu'da bir Ermeni devleti kurulması tasarısını protesto mitingi yapıldı.
1922- San Remo Konferansı kararları, TBMM'de reddedildi.
1926- Emlak ve Eytam Bankası kuruldu.
1947- ABD Başkanı Harry Truman, Türkiye'ye yapılacak yardımı imzaladı. Yardımı, ABD Dışişleri Bakanı
Marshall'ın kontrol edeceği açıklandı. Aynı gün General Oliver başkanlığındaki ABD heyeti, Türkiye'ye yapılacak
askeri yardımı görüşmek üzere yurda geldi.
1955- Aziziye Tabyası kahramanı Nene Hatun 97 yaşında Erzurum'da öldü.
1972- Richard Nixon, Sovyetler Birliği'ni ziyaret eden ilk ABD Başkanı oldu.
1980- Sovyetler Birliği'nin Afganistan'ı işgaline karşı çıkmak amacıyla Moskova Olimpiyatları'nı protesto eden
ABD'nin çağrısına uyan Bakanlar Kurulu, Türkiye'nin de olimpiyatlara katılmaması yönünde karar aldı.
1989- Siirt'in Şeyhömer mevkisinde, aralarında yabancı uyrukluların da bulunduğu 12 terörist ölü ele geçirildi.
23 MAYIS
1919- İzmir'in İtilaf Devletleri adına Yunan güçlerince işgalini protesto için Sultanahmet Mitingi yapıldı.
1928- Türk Vatandaşlığı Kanunu TBMM'de kabul edildi.
1938- İstanbul Elektrik Şirketinin hükümetçe satın alınmasına ilişkin sözleşme Ankara'da imzalandı.
1949- İkiye bölünen Almanya'nın batı tarafında ''federal cumhuriyet'' ilan edildi.
1971- İsrail Başkonsolosu Efraim Elrom, Nişantaşı'ndaki bir apartman dairesinde şakağına sıkılan 3 kurşunla
öldürülmüş bulundu. Elrom 17 Mayısta kaçırılmıştı.
2013- Eski OHAL Valisi Hayri Kozakçıoğlu, İstanbul Sarıyer'deki evinde intihar etti.
24 MAYIS
1920- Mustafa Kemal'in idam kararını padişah onayladı.
1921- İngiliz casusu Mustafa Sagir' Ankara'da idam edildi.
1924- Yabancı şirketlerce işletilen Anadolu Demiryolları şirketinin millileştirilmesi için, Anadolu-Bağdat Demiryolları Müdiriye-i Umumiyesi kuruldu.
2013- Alkol ile ilgili düzenlemeleri de içeren Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, TBMM Genel Kurulu'nda kabul edildi. Gece saat 22.00'den sonra alkol satışı yasaklandı.
25 MAYIS
1919- Yunanlılar Manisa'yı işgal etti.
1935- Birinci Türk Basın Kongresi toplandı.
1944- Nuri Demirağ'ın fabrikasında yapılan ilk Türk yolcu uçağı, İstanbul'dan Ankara'ya uçtu.
1954- Türkiye, Osmanlı borçlarının son taksitini ödedi.
1993- Bingöl'de yol kesen teröristler, terhis edilen silahsız ve korumasız 33 eri şehit etti.
2005- Azeri petrolünü Türkiye üzerinden dünya pazarına ulaştırması amaçlanan Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) boru
hattına ilk petrol, Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Gürcistan
Cumhurbaşkanı Mihail Saakaşvili ve Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev'in katıldığı törenle
verildi.
2006- Cumhuriyetin ilk öğretmenlerinden olan Melahat Aksoy, İzmir'de vefat etti.
