İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi, Birleşmiş Milletler Genel Kurulunca 10 Aralık 1948 tarihinde ilan edilmiştir. Türkiye, 6 Nisan 1949'da bildirgeyi kabul eden ülkeler arasına katıldı. Bildirinin imzalandığı 10 Aralık, Dünya İnsan Hakları Günü olarak kutlanır.
MADDELER (Özet)
Madde 1- Bütün insanlar özgür, onur ve haklar bakımından eşit doğarlar. Akıl ve vicdana sahiptirler, birbirlerine karşı kardeşlik anlayışıyla davranmalıdırlar.
Madde 2- Herkes, ırk, renk, cinsiyet, dil, din, siyasal veya başka bir görüş, ulusal veya sosyal köken, mülkiyet, doğuş veya herhangi başka bir ayrım gözetmeksizin bu Bildirge ile ilan olunan bütün haklardan ve bütün özgürlüklerden yararlanabilir.
Madde 3 -Yaşamak, özgürlük ve kişi güvenliği herkesin hakkıdır.
Madde 4- Hiç kimse kölelik veya kulluk altında bulundurulamaz, kölelik ve köle ticareti her türlü biçimde yasaktır.
Madde 5- Hiç kimseye işkence yapılamaz, zalimce, insanlık dışı veya onur kırıcı davranışlarda bulunulamaz ve ceza verilemez.
Madde 6- Herkesin, her nerede olursa olsun, hukuksal kişiliğinin tanınması hakkı vardır.
Madde 7- Herkes yasa önünde eşittir ve ayrım gözetilmeksizin yasanın korunmasından eşit olarak yararlanma hakkına sahiptir.
Madde 8- Herkesin anayasa ya da yasayla tanınmış temel haklarını çiğneyen eylemlere karşı yetkili ulusal mahkemeler eliyle etkin bir yargı yoluna başvurma hakkı vardır.
Madde 9- Hiç kimse keyfi olarak yakalanamaz, tutuklanamaz ve sürgün edilemez.
Madde 10- Herkesin, hak ve yükümlülükleri belirlenirken ve kendisine bir suç yüklenirken, tam bir şekilde davasının bağımsız ve tarafsız bir mahkeme tarafından hakça ve açık olarak görülmesini istemeye hakkı vardır.
Madde 11- Kendisine bir suç yüklenen herkes, savunması için gerekli olan tüm güvencelerin tanındığı açık bir yargılama sonunda, yasaya göre suçlu olduğu saptanmadıkça, suçsuz sayılır.
Madde 12- Kimsenin özel yaşamına, ailesine konutuna ya da haberleşmesine keyfi olarak karışılamaz, şeref ve adına saldırılamaz.
Madde 13- Herkesin bir devletin toprakları üzerinde serbestçe dolaşma ve oturma hakkı vardır.
Madde 14- Herkesin zulüm altında başka ülkelere sığınma ve sığınma olanaklarından yararlanma hakkı vardır.
Madde 15- Herkesin bir yurttaşlığa hakkı vardır.
Madde 16- Aile, toplumun doğal ve temel unsurudur, toplum ve devlet tarafından korunur.
Madde 17- Herkesin tek başına veya başkalarıyla ortaklaşa mülkiyet hakkı vardır.
Madde 18- Her şahsın fikir, vicdan ve din hürriyetine hakkı vardır; bu hak, din veya kanaat değiştirmek hürriyetini, dinini veya kanaatini tek başına veya topluca, açık olarak veya özel surette, öğretim, tatbikat, ibadet ve ayinlerle göstermek, belirtmek hürriyetini gerektirir.
Madde 19- Herkesin düşünce ve anlatım özgürlüğüne hakkı vardır
Madde 20- Herkesin silahsız ve saldırısız toplanma, dernek kurma ve derneğe katılma özgürlüğü vardır.
Madde 21- Herkesin, ülkesinin kamu hizmetlerinden eşit olarak yararlanma hakkı vardır.
Madde 22- Herkesin, toplumun bir üyesi olarak, sosyal güvenliğe hakkı vardır.
Madde 23- Herkesin çalışma, işini serbestçe seçme, adaletli ve elverişli koşullarda çalışma ve işsizliğe karşı korunma hakkı vardır. Herkesin çıkarını korumak için sendika kurma veya sendikaya üye olma hakkı vardır.
Madde 24- Herkesin dinlenmeye, eğlenmeye, özellikle çalışma süresinin makul ölçüde sınırlandırılmasına ve belirli dönemlerde ücretli izne çıkmaya hakkı vardır.
Madde 25- Herkes, işsizlik, hastalık, sakatlık, dulluk, yaşlılık ve kendi iradesi dışındaki koşullardan doğan geçim sıkıntısı durumunda güvenlik hakkına sahiptir. Bütün çocuklar, evlilik içi veya evlilik dışı doğmuş olsunlar, aynı sosyal güvenceden yararlanırlar.
Madde 26- Herkes eğitim hakkına sahiptir. Eğitim, en azından ilk ve temel eğitim aşamasında parasızdır. Çocuklara verilecek eğitimin türünü seçmek, öncelikle ana ve babanın hakkıdır.
Madde 27- Herkes toplumun kültürel yaşamına serbestçe katılma, güzel sanatlardan yararlanma, bilimsel gelişmeye katılma ve bundan yararlanma hakkına sahiptir.
Madde 28- Herkesin bu Bildirgede öngörülen hak ve özgürlüklerin gerçekleşeceği bir toplumsal ve uluslararası düzene hakkı vardır.
Madde 29- Herkes haklarını kullanırken ve özgürlüklerinden yararlanırken, başkalarının hak ve özgürlüklerinin tanınması ve bunlara saygı gösterilmesinin sağlanması ve demokratik bir toplumda genel ahlak ve kamu düzeniyle genel refahın gereklerinin karşılanması amacıyla yalnız yasayla belirlenmiş sınırlamalara bağlı olur.
Madde 30- Bu bildirgenin hiçbir kuralı, herhangi bir devlet, topluluk veya kişiye, burada açıklanan hak ve özgürlüklerden herhangi birinin yok edilmesini amaçlayan bir girişimde veya eylemde bulunma hakkını verir biçimde yorumlanamaz. (Haklar kötüye kullanılamaz.)
08 ARALIK
1911- Mustafa Kemal, Bingazi-Derne-Tobruk bölgesinde yerli halkı örgütleyerek, İtalyan kuvvetlerine karşı
başarılı direnişlerde bulundu.
1941- Amerika ve İngiltere, Japonya'ya savaş ilan etti.
1948- Birleşmiş Milletler, Güney Kore'nin tanınmasını onayladı.
1967- Kıbrıs'taki kriz sonrasında Yunan askerlerinin adadan tahliyesine başlandı.
1995- Kamu Emekçileri Sendikaları Konfederasyonu (KESK) kuruldu.
2000- Uluslararası Halter Federasyonunun Atina'daki kongresinde ilk kez bir sporcu olarak Naim Süleymanoğlu
asbaşkanlığa seçildi.
09 ARALIK
1917- Kudüs, İngiliz ordularının işgal etmesiyle Osmanlı devletinin elinden çıktı.
1920- İç ayaklanmaları bastırmak üzere, Merkez Ordusu kuruldu.
1938- Başkent Ankara'nın yeni tren garı hizmete açıldı.
1967- Ankara'da üniversite öğrencileri ''NATO'ya karşı direniş'' mitingi düzenledi.
1967- Bolu Milletvekili ve Türk Tarih Kurumu eski başkanı Hasan Cemil Çambel öldü.
2003- Eski başbakan Mesut Yılmaz ile eski Devlet Bakanı Cumhur Ersümer hakkında Türkbank ihalesine fesat karıştırdıkları gerekçesiyle Meclis Soruşturması açıldı. Aynı gün eski Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı
Hüsamettin Özkan ve eski Devlet Bakanı Recep Önal ile eski Enerji ve Tabii Kaynaklar bakanları Cumhur Ersümer ve Zeki Çakan haklarında da farklı gerekçelerle Meclis soruşturmaları açıldı.
10 ARALIK
1898- İspanyol-Amerikan savaşı sonrası; Paris Barış Antlaşmasıyla Küba, İspanya'dan bağımsızlığını kazandı.
1901- İlk Nobel ödülleri verildi.
1923- Türkiye Cumhuriyeti ile Arnavutluk Hükümeti arasında Dostluk Antlaşması imzalandı.
1948- Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, İnsan Hakları Evrensel Bildirgesini kabul ve ilan etti.
1948- Türkiye, BM Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) üyesi oldu.
1988- Türkiye'de ilk karaciğer nakli gerçekleştirildi. Ameliyatı, Hacettepe Üniversitesinden Prof. Dr. Mehmet Haberal yaptı.
2016- Beşiktaş-Bursaspor maçının ardından Vodafone Arena'nın önünde ve Maçka Parkı'nda gerçekleşen bombalı saldırılarda 36’sı polis 44 kişi şehit oldu, 155 kişi de yaralandı.
11 ARALIK
1917– İngilizler, Kudüs'ü işgal etti.
1918- Yerli Ermenilerden kurulan bir Fransız taburu, Dörtyol'u işgal etti.
1938- Sivas-Erzincan demiryolu açıldı.
1942- Çorum'da 5,9 büyüklüğündeki depremde 25 kişi öldü, 589 ev yıkıldı.
1962- Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği kuruldu.
1993- Türkiye'nin Bağdat Büyükelçiliği İdare Ataşesi Çağlar Yücel, aracında uğradığı silahlı saldırı sonucu öldü.
2009- Anayasa mahkemesi, Demokratik Toplum Partisi’nin (DTP) kapatılmasına karar verdi. Genel başkan Ahmet Türk ile Aysel Tuğluk’un milletvekillikleri düşürüldü.
12 ARALIK
1923- TBMM, 15 Mayıs 1919 ile 1 Kasım 1923 arasında üstün hizmet gösterenlere İstiklal Madalyası verilmesini kararlaştırdı.
1940- Salvador gemisi Silivri önlerinde battı. Bulgaristan'dan Filistin'e gittiği açıklanan gemideki 352 Musevi yolcunun 230'u boğularak öldü.
1949- TBMM, Türkiye'nin Avrupa Konseyine katılmasını onayladı.
2003- Azerbaycan'ın eski Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev, tedavi gördüğü ABD'de vefat etti.
13 ARALIK
1914- Mesudiye Zırhlısı, İngiliz B–11 Denizaltısı'ndan atılan torpidoyla batırıldı.
1949- İsrail Kudüs'ü başkent ilan etti. Arap-İsrail Savaşı'ndan sonra, Eski Kent ve Doğu Kudüs Ürdün'de, Batı Kudüs de İsrail'de kaldı. Kent, BM kararlarına göre ''uluslararası kent'' ilan edilmişti.
1974- Anadolu Ajansı TAŞ’ nin kurucuları (1925) arasında ve ilk yönetim kurulunda üye olarak yer alan; romancı, gazeteci, siyaset adamı Yakup Kadri Karaosmanoğlu, AA Yönetim Kurulu Başkanlığı'nı yürütürken, Ankara'da 85 yaşında vefat etti.
2018- Ankara - Konya seferini yapan Yüksek Hızlı Tren, Marşandiz istasyonunda kılavuz tren ile çarpıştı. Kazada üçü makinist 9 vatandaş hayatını kaybetti, 47 kişi de yaralandı.
14 ARALIK
1913- Osmanlı ordusunu düzeltmek için hükümet tarafından davet edilen, General Liman von Sanders başkanlığındaki Alman Askerî Islah Heyeti İstanbul'a geldi.
1939- Sovyetler Birliği, Milletler Cemiyeti üyeliğinden çıkarıldı.
1981- İsrail, Suriye kontrolündeki Golan Tepeleri'ni ilhak etti. İsrail parlamentosu, Golan Tepeleri'nin ilhakını bir günde onayladı.
2002- Çankırı'da Vali Ayhan Çevik'e bombalı saldırıya karışmaktan aranan terör örgütü TKP-ML-TİKKO üyesi Selma Korkut, Sivas'ta emniyet güçlerine teslim oldu.
2003- Devrik Irak Devlet Başkanı Saddam Hüseyin, doğum yeri Tikrit'e 20 kilometre uzaklıktaki El Dor kasabasında bir sığınakta ABD birliklerince yakalandı.
2005- Kuş gribi vakalarının ardından 14 Ekimde yasaklanan kanatlı yaban hayvanlarının avı serbest bırakıldı.
