Cumhuriyet’in ilanı sonrasında Türkiye’de okuryazarlık oranını arttırmak amacıyla, Millî Eğitim Bakanlığı tarafından küçük çapta bazı çalışmalar yapılmışsa da, bu çalışmalardan beklenilen sonuç alınamamıştı. Bu amaca yönelik en ciddi çalışma 1927-28 yılları arasında açılan Halk Dershaneleriydi. Buralardan 64.302 yurttaşın okuryazarlık belgesi alması sağlanmıştı. Atatürk’ün uzun zamandan beri üzerinde düşündüğü konulardan birisi de Türk insanına daha kolay bir okuma-yazma aracının verilerek, bir an önce bilmezliğin ortadan kaldırılması idi. Gerçi alfabenin değiştirilmesi konusu 1868 yılından beri tartışılan sorundu. Alfabeler üzerinde yapılan uzun çalışmalar sonrasında, Latin kökeninden alınacak bir alfabenin Türk ses ve dil yapısına daha uygun olacağını ortaya koymuştu. Bunun üzerine 1 Kasım 1928 tarihinde, 1353 sayılı yasa ile Latin kökenli alfabe, yeni Türk alfabesi olarak kabul edilmiştir. Bu gelişmenin ardından 11 Kasım’da Bakanlar Kurulu, Millet Mektepleri Yönetmeliği’ni onaylamış ve yönetmelik 24 Kasım’da yürürlüğe girmiştir.
1928 yılında yürürlüğe giren ilk yönetmeliğe göre; Millet Mekteplerinin (A) ve (B) dershaneleri olarak iki bölüm hâlinde görev yapmaları, (A) dersliklerinde eğitim süresinin dört ay olması ve bu dersliklere hiç okuma-yazma bilmeyenlerin devam etmeleri; (B) dersliklerine ise, Arap harfleri ile okuma-yazma bilenlerin iki ay süre devam etmeleri kuralı getirilmiştir. 1929 yılında yapılan ikinci yönetmeliğe göre ise; (A) dersliklerinin yalnızca yeni harfleri öğretmeleri, (B) dersliklerinin de buralarda okuma-yazma öğrenmiş olan yurttaşlara “yaşam ve geçimleri ile yurttaşlık sıfatlarının gerektirdiği ana bilgilerin verilmesi” öngörülmüştür. Başka bir deyişle, yurttaşların önce okuma yazma öğrenmeleri daha sonra da yurttaş olarak devlete karşı hak ve sorumluluklarının neler olduğunu öğrenmeleri amaçlanmıştır.
Millet Mekteplerinin yönetim örgütlenmesinin; a) Valinin başkanlığında İl Yönetim Kurulu, b) Kaymakamın başkanlığında İlçe Yönetim Kurulu, c) Bucak Müdürünün başkanlığında Bucak Yönetim Kurulu, d) Muhtarın başkanlığında Köy ve Mahalle İhtiyar Kurullarından meydana geldiği anlaşılmaktadır. Böylelikle bu eğitim kurumlarına bütün devlet organlarının katılımı sağlanmıştır.
Türkiye genelinde açılan Millet Mektepleri yapıları ve nitelikleri bakımından üç ana başlık altında toplanabilir.
- Sabit Millet Mektepleri: Okulu bulunan yerlerde açılan ve öğrenim süresi dört ay olan (A) ve (B) derslikleridir. Kadın, erkek ve karışık derslikler olarak, haftada en az altı saat ders veren bu dersliklere; pazar-perşembe günleri saat 15.30'dan sonra kadınların, saat 19.30'dan sonra da erkeklerin devam etmeleri uygun görülmüştü. Ancak zorunluluk durumunda bu saatlerde değişiklik yapılabilmekte idi. Üçte iki devamsızlık yapanlar sınavlara alınmıyordu.
- Gezici Millet Mektepleri: Okulu olmayan yerlerde bir dönem için açılan ve öğretim süresi bir buçuk aydan az olmayan (A) ve (B) dersliklerinden oluşmakta idi. Ancak öğretim süresi 1929 yönetmeliği ile dört aya çıkarılmış ve 12-16 yaşları arasındaki gençlerin öğlenden önce, 16-45 yaş arası, yetişkinlerin de öğleden sonra derslere devam etmeleri ön görülmüştür.
- Özel Millet Mektepleri: Devlet kuruluşları, belediyeler, tekel müdürlükleri, bankalar, demiryolu ve liman idareleri, hapishaneler, sermayesinin yarıdan fazlası devlet tarafından karşılanan şirketlerde çalışanlarla, sürekli olarak en az yirmi memur, işçi veya rençper çalıştıran fabrika ve çiftlik sahiplerinin açması zorunlu olan (A) ve (B) dersliklerinden meydana gelmekte idi. Bunların ders programları, ders saatleri, öğretim süreleri ve sınav biçimleri Sabit Millet Mekteplerinde olduğu gibi düzenlenmiştir.
Millet Mekteplerinin (A) dersliklerinde; alfabe, okuma-yazma, yazım kuralları, basit hesap bilgileri , (B) dersliklerinde ise, okuma-yazmanın yanı sıra; yazım kuralları, hesap ve ölçüler, sağlık ve yurt bilgisi dersleri verilmekte idi. Bu eğitim sonrası sınavlarda ilk üç dereceye girenlere, Atatürk’ün imzasını taşıyan birer Anayasa armağan edilmekte ve bu kişiler halk için yapılan yayınlardan bedava yararlanabilmekteydi.
Bu halk eğitimi kurumlarının en verimli çalıştıkları dönem, 1929-1935 yılları arasındaki dönemdir.
Türkiye genelinde Millet Mekteplerinin 1928-1935 yılları arasında yaptığı çalışmalar sonucunda; 1927 yılında % 10,5 olan okuryazarlık oranı 1935 yılına gelindiği zaman, % 20,4'e yükselmiştir. 1927 yılında erkeklerde % 13, kadınlarda % 4 olan bu oranlar,1935 yılında erkeklerde % 29,3'e, kadınlarda da % 10,5'e yükselmiştir. Bu dönemde ilköğretim okullarını bitirenlerin bu oran içindeki % 1,3'lük katkısı düşülürse, Millet Mekteplerinin Türkiye’de okuryazarlık oranına %19,1 oranında önemli bir katkıda bulunduğu ortaya çıkar ki bu oran, Cumhuriyet yönetiminin, Osmanlı Devleti’nden devraldığı okur-yazarlık oranından çok daha yüksektir.
Kaynak: Mustafa ALBAYRAK
28 ARALIK
1967- Kıbrıs Türk toplumu, adada ''Kıbrıs Geçici Türk Yönetimi''ni kurdu.
1975- Türk-Sovyet işbirliğiyle inşa edilen İskenderun Demir Çelik Tesisleri, Başbakan Süleyman Demirel ve
Sovyetler Birliği Başbakanı Kosigin'in de katıldığı törenle açıldı.
1996- Erzurum Palandöken'de facia: Çığ düşmesi sonucu 6 çocuk kayakçı öldü.
1996- Hakkında 2 yıl kesinleşmiş hapis cezası bulunan Aczmendi Müslüm Gündüz, müridi olan bir kadın ile
İstanbul'da yakalandı.
1997- Ankara Metrosu açıldı.
29 ARALIK
1964- Süleyman Demirel, AP'nin ilk genel başkanı Ragıp Gümüşpala'nın ölümü üzerine, partinin genel başkanı seçildi.
1976- Bursa TOFAŞ Otomobil Fabrikası'nda Murat 131'in üretimine başlandı.
1984- Hindistan'da 31 Ekimde öldürülen Başbakan İndra Gandi’nin yerine oğlu Rajiv Gandi geçti.
1987- Hattat ve cilt sanatçısı Prof. Emin Barın, 74 yaşında İstanbul'da öldü.
1990- 1961 yılında işletmeden kaldırılan tramvay, İstiklal Caddesi'nde çalışmaya başladı.
2005- Van 3. Ağır Ceza Mahkemesinde yargılanan ve 76 gündür tutuklu bulunan Van 100. Yıl Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Yücel Aşkın tahliye edildi.
30 ARALIK
1898- Gülhane Askeri Tıp Akademisi, ''Gülhane Şeririyat Hastanesi'' adıyla, sade bir törenle hizmete açıldı.
1920- Çerkez Ethem Gediz taraflarına çekilip, Yunanlılarla ateşkes yaparken hükümete bağlı kuvvetler Kütahya'ya girdi.
1922- Sovyet Rusya, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği adını aldı.
1993- İsrail ile Vatikan, birbirlerini karşılıklı olarak tanıma kararı aldı.
1999- Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Vural Savaş, idama mahkûm edilen terör örgütünün elebaşı Abdullah Öcalan'ın ''karar düzeltme'' istemini reddetti.
31 ARALIK
1879- Edison, ilk elektrik lambasının kullanımını gündelik yaşama soktu.
1931- İstanbul Taksim Meydanı'nda yerli mallarının kullanılması için bir miting yapıldı.
1977- Cumhuriyet tarihinde ilk kez gensoruyla hükümet düşürüldü. 218 güvenoyuna karşılık 228 güvensizlik
oyuyla İkinci MC iktidarı devrildi.
1998- Danıştay, Sincan'da düzenlenen ''Kudüs Gecesi''nin ardından İçişleri Bakanlığınca görevden alınan ve yargılama sonucunda 4 yıl 7 ay ağır hapis cezasına çarptırılan eski Sincan Belediye Başkanı Bekir Yıldız'ın belediye başkanlığını düşürdü.
01 OCAK
1923- Türkiye'nin ilk futbol federasyonu olan ''Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı'' kuruldu.
1929- Millet Mektepleri açıldı.
1934- Ölçüler Kanunu yürürlüğe girdi.
1945- Fransa, BM'ye alındı.
1967- ''Anadol'' marka otomobil piyasaya sürüldü.
1985- Katma Değer Vergisi (KDV) yürürlüğe girdi.
1989- Trafikte ''ceza puanı'' uygulaması başlatıldı.
1995- Diyarbakır'ın Kulp ilçesine bağlı Hamzalı Köyü'ne saldıran terör örgütü PKK mensupları, 7'si çocuk 19 kişiyi katletti. Teröristlerden biri öldürüldü.
1996- AB ile Gümrük Birliği yürürlüğe girdi.
1999- Avrupa para birimi ''Euro'' yürürlüğe girdi.
2005- Türk Lira’sından (TL) 6 sıfır atıldı. Yeni Türk Lirası (YTL) tedavüle girdi.
2010- EFT, havale, virman gibi para transferi işlemlerinde, Uluslararası Banka Hesap Numarası (IBAN) zorunlu hale geldi.
2017- Yılbaşı gecesi, İstanbul’un gözde eğlence mekânlarından Ortaköy’deki Reina'ya saat 01.15 sıralarında silahlı saldırı düzenlendi. Saldırıda 39 kişi hayatını kaybetti, 65 kişi de yaralandı. Saldırıyı düzenleyen terörist kaçtı.
02 OCAK
1905- Rus-Japon savaşında Çin"deki Rus üssü Port Arthur, Amiral Heihaçiro Togo komutasındaki Japon deniz kuvvetlerine teslim oldu. Rus İmparatorluğu'nu çöküşe götüren ve 1905 devriminin kapısını açan yenilgiler dizisi başladı.
1922- İzmir'de Fransız Konsolosluğu’nun önünde toplanan Yunan denizciler, konsolosluk binasını taşa tuttu.
1928- Ankara Çimento Fabrikası açıldı.
1936- Soyadı Kanunu yürürlüğe girdi.
1966- Kat Mülkiyeti Kanunu, yürürlüğe girdi.
1975- Türkiye Radyoları TRT1, TRT2 ve TRT3 adıyla, üç koldan yayın yapmaya başladı.
03 OCAK
1917- Ardahan Arap Camii'nde 373 Müslüman-Türk, Ermeni çeteciler tarafından camiyle birlikte yakıldı.
1922- Mersin düşman işgalinden kurtuldu.
1941- Diyanet İşleri Başkanlığı, kurban derileri ve bağırsaklarının Türk Hava Kurumuna bağışlanmasına ilişkin
görüş açıkladı.
1983- Diyarbakır'da 7 katlı, 28 daireli bir apartman çöktü; enkazdan 83 ceset çıkarıldı.
1986- İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında hisse senetleri alım satımı başladı.
