Kurban; Allah’a yakınlık, gönülden bağlılık ve yeryüzünde iyiliğin egemen olması için en güzel duaları din kardeşlerine taşımak ve paylaşmaktır. Bu vesile ile mübarek Kurban Bayramınızı en iyi dileklerimle kutlar; ülkemize, İslâm dünyasına ve bütün insanlığa huzur ve mutluluk getirmesini Rabbimden niyaz eder; selâm ve saygılarımı sunarım.
Kıymetli Dostlar;
‘’Kurban’’ sözlükte “yaklaşmak’’ isim olarak da ‘’Allah’a yakınlık sağlamaya vesile kılınan şey’’ anlamına gelir. Dini bir terim olarak kurban, ibadet maksadıyla belirli vakitte (kurban bayramı günlerinde) belirli şatları taşıyan hayvanı usulünce boğazlamak ya da bu şekilde boğazlanan hayvan demektir.
İnsanlık tarihi boyunca hemen bütün dinlerde kurban uygulamalarının bulunduğu tespit edilmektedir. Kur’an-ı Kerimde Hac suresinin 34. ayetinde, ilahi dinlerin hepsinde ibadet amacı ile hayvan kesme anlamında kurban hükmünün teşri kılındığı bildirilmiştir.
Kurban kavramı, Kur’an’da sadece kan, et veya sadece boğazlamak anlamlarını taşımıyor. Bunlar, kurban kavramının yalnızca bir boyutudur. Kurban, “Allah’a yaklaştıran veya kendisi ile Allah’a yaklaşılan şey’’ olduğuna göre, Allah’a yaklaşmak için vesile ve araç kabul ettiği tüm değerleri ifade etmektedir. Nitekim Hz. Peygamber bir hadislerinde namazdan bahsederken şöyle buyurmaktadır: “Namaz, bütün takva sahiplerinin kurbanıdır’’ yani Allah’a yakınlaşma yoludur (Keşfu’l hafa, 1612 nolu h.). Bu yakınlık araçlarından biri de kurbanlarımızdır. Fakat kurbanlarımızın ne etleri, ne de kanları Allah’a ulaşır. Allah’ın bunlara ihtiyacı yoktur. Et ve kanların muhatabı, yeme içme ihtiyacı olan insanlardır. Allah’a ulaşacak olansa, et ve kanı insan hizmetine sunan ve gönlünde Allah için hizmet sevgisi taşıyan iman sahiplerinin samimiyet ve takvalarıdır. Nitekim Kuran-ı Kerim’de Allah-u Teâla şöyle buyuruyor: “Onların ne etleri ne de kanları Allah'a ulaşır; fakat O'na sadece sizin takvânız ulaşır. Sizi hidayete erdirdiğinden dolayı Allah'ı büyük tanıyasınız diye O, bu hayvanları böylece sizin istifadenize verdi. (Ey Muhammed!) Güzel davrananları müjdele!’’(Hac suresi, 37)
Kurbanın İslam’da dini bir hüküm oluşu Kitap, Sünnet ve İcma-ı ümmet ile sabit olup, hicretin ikinci yılında teşri kılınmıştır. İmam Ebu Hanife’ye göre vacip, İslam bilginlerinin çoğunluğuna (İmam Malik, Şafii, Ahmed b. Hanbel, İmam Ebu Yusuf ve İmam Muhammed) göre ise vacip değil müekket sünnettir. Kurban bayramında kesilen kurbanın hükmünün vacip olduğunu kabul edenlerin Kurandan delili, Kevser suresinin ikinci ayetinde geçen ‘’... Kurban kes’’ emridir. Sünnetten delilleri ise; Peygamberimizin şartları uygun olanların kurban kesmeleri gerektiği yönünde çok sayıda hadisleri ve kurban bayramında kurban kesmeyi hiç ihmal etmemesi bu ibadetin vacip olduğunu gösterir diyerek şu hadisi de delil getirmişlerdir: “Kim imkânı olduğu halde kurban kesmezse bizim namazgâhımıza yaklaşmasın’’.
Kurban bireysel ve toplumsal açıdan önemli fonksiyonları olan mali bir ibadettir. Kişi kurban ibadeti ile her şeyden önce Allah’ın emrine boyun eğmiş ve kulluk bilincini koruduğunu canlı bir biçimde ortaya koymuş olur. Ayrıca kurbanın toplumda kardeşlik, yardımlaşma ve dayanışma ruhunu canlı tutma konusunda önemli bir rol üstlendiği ise açıktır. Müminler, her kurban kesiminde, Hz. İbrahim ve oğlu Hz. İsmail’in Allah’ın emrine mutlak itaat konusunda verdikleri başarılı sınavın hatırasını tazelemiş olmakta, kendisini de onlarla beraber hissetmektedirler.
Ayrıca, kurban olacak hayvanın cinsine göre belirli bir yaşa ulaşmadan ve de bazı özellikleri taşımadan kesilmemesi, ekonomik açıdan azami derecede istifadeyi gerekli kılmıştır.
Bu kurbanlık hayvanların kesimi ile çok önemli bir iş daha yapılmaktadır. O da, bağışıklık sistemlerinin bozulmamasıdır. Yani, hayvanlar ya kendi yavrularından seçilmiş bir erkeği ile ya da ırk bozulmasın diye seçilen tek erkek bir hayvanla yıllarca çiftleştirilir. Bunun sebebi ise, ırk’ın bozulmaması ve safkan kalmaları için başvurulan bir yöntemdir. Bu durum da, hayvanlarda bağışıklık sisteminin süratle bozulmasına sebep olur ve tedavisi mümkün olmayan hastalıklar başlar. Kurbanlık hayvanların kesilmesiyle değişim gerçekleşmiş ve dolayısı ile bağışıklık sistemleri de bozulmamış olmaktadır.
Kurbanı, kişi kendisi kesebileceği gibi, vekâlet yoluyla başkasına da kestirebilir. Zira kurban mal ile yapılan bir ibadettir; bu ibadetlerde ise vekâlet caizdir. Vekâlet yoluyla kurban kestiren kişi kendi bulunduğu yerde birisine vekâlet verebileceği gibi, başka bir yerdeki kişi veya kuruma da vekâlet verebilir. Vekâlet, sözlü veya yazılı olarak ya da telefon, internet, faks ve benzeri iletişim araçları ile verilebilir.
Maddi durumu iyi olup birden fazla kurban kesmeyi düşünen kardeşlerimizin vekâletle kurban kesmeyi düşünebilirler. Çünkü et, imkânlarımız doğrultusunda sene içerisinde günlük, haftalık veya aylık olarak çok sık tükettiğimiz bir nimettir. Ama sene içerisinde sadece Kurban bayramlarında et yiyebilen ve hatta birkaç yılda bir kere kurban eti tadabilen din kardeşlerimizin olduğunu düşünürsek, kurbanlarımızı vekâlet yolu ile yurt içinde veya yurtdışında kestirebiliriz. Diyanet İşleri Başkanlığı ve Türkiye Diyanet Vakfı yıllardır bu hizmeti bizler adına yapmaktadır. Bu yıl ülkemizin yanı sıra yine bir çok ülkede vekâleten kurban kesimi yapacaktır. Bu hizmet, bizim için hem kolaylık hem de kurban ibadetinin ruhuna ve ahlakına daha uygun yoldur. Yurtiçi 2250 TL. , yurtdışı ise 1800TL. dir. Bu konu il ilgili Bolu İl müftülüğümüz ile irtibata geçilebilir.
Kurbanın vücup şartları:
Bir kimseye kurban kesmenin vacip olması için şu şartların bulunması gerekir.
- Müslüman olmak.
- Akıl ve baliğ olmak.
- Hür olmak.
- Yolcu olmamak.
- Belirli bir mali güce sahip olmak. (Fıtır sadakasında aranan zenginlik ölçüsüdür ki, buna ‘’nisab-ı istiğna’’ denir.)
Kurbanın sıhhat şartları:
- Kesilecek hayvanın, dinen kurban edilebileceği kabul edilmiş türden olması.(Koyun, keçi, sığır, manda ve deve)
- Kesilecek hayvanın kurban edilebilecek yaşta olması. Koyun ve keçi cinsinin bir yaşını doldurup iki yaşına girince, sığır ve manda en az iki yaşını ve devenin ise en az beş yaşını tamamlamış olması gerekir.
- Kesilecek hayvanın kurban olmaya engel bir kusurunun bulunmaması.
- Kurban bayramının ilk üç gününde kesilmesi.
- Kurbanın kurban niyetiyle kesilmesi. Kurban bir ibadet olduğu için niyet şarttır.
Kurbanlık Satın Alınırken Dikkat Edilecek Hususlar:
- Başka illerden getirilmiş kurbanlıklardan veteriner sağlık raporu
olmayan,
- Sığır cinsi hayvanlar için pasaportu bulunmayan, küçükbaş
hayvanlar için nakil belgesi olmayan ve küpesiz,
- Çok zayıf olan,
- Gebe veya yeni doğum yapmış olan,
- Yüksek ateşi olan,
- Çok genç ve etleri olgunlaşmamış olan,
- Kılları karışık ve mat halde olan,
- Bakışları ve dış görünümü canlı olmayan,
- Salya akıntısı bulunan,
- Pis kokulu ishali olan,
- Pis kokulu burun akıntısı olan,
- Çevreye karşı aşırı tepkili veya çok duyarsız hayvanlar satın
alınmamalıdır.
Ali Rıza TAHİROĞLU
Bolu İl Müftüsü
