Özellikle son yıllarda sıkça duyduğumuz, konuştuğumuz öz düzenleme, öz eleştiri, öz denetim gibi kavramlara bir yenisini daha eklememizin yerinde olacağını düşünüyorum: “öz nasihat.”
“Öz” sözcüğü dilimizde farklı anlamlara gelecek şekilde kullanılır. Yazımızın konusu olan “öz” sözcüğünün anlamı: Bir kimsenin benliği, kendi manevi varlığı; iç dünyası, nefis, ruh gibi anlamları çağrıştırır. Yunus Emre, “İlim ilim bilmektir/ İlim kendin bilmektir/ Sen kendini bilmezsin/ Ya nice okumaktır.” dizeleriyle kendini, özünü bilmenin önemini en sarih şekilde ifade etmiştir. Bu hususta Hacı Bektaşı Veli de “Hararet nardadır, sacda değil/ Keramet baştadır, tacda değil/ Her ne ararsan kendinde ara.” diyerek iyi ve güzele dair her şeyin kişinin özüyle ilişkili olduğunu anlatır.
Hakikati arama yolculuğunda Yunus Emre ve Hacı Bektaşı gibi benzer yollardan geçmiş olan Mevlana ise bu hususta şöyle der: İyiyi de kötüyü de kendinde ara!/ Musa da sensin Firavun da. / Her ne arıyorsan kendinde ara !
Tüm bu deyişler, mısralar, düşünceler bizlere tek bir hakikati söylüyor. İnsana gerçek huzur ve mutluluk veren şeyin içimizde yani özümüzde olduğunu vurguluyor. Nitekim Hz. Peygamberimiz, Yüce Allah’ın manevi varlığını ifade ederken “Ben yerlere ve göklere sığamadım, mümin kulumun gönlüne sığdım." cümlesini kurar. Burada ifade edilen gönül “öz”ümüzdür. Ken Robinson da “Öz” adını verdiği eserinde kişinin özünü bulmadan asla gerçek mutluluğa ve huzura kavuşamayacağını anlatır.
Öz nasihat, insanın kendisine nasihatte bulunması başlangıçta garip gelebilir. Oysaki sağlıklı, mutlu ve başarılı bir insan hem kendi hem de çevresiyle sürekli etkileşim halindedir. Hayatın doğal akışı içerisinde birçok sorun ve problemle karşılaşıyoruz. Geçmiş deneyimlerimiz bu zorlukların nasıl üstesinden geleceğimiz konusunda bize ön görü sağlıyor. Düne ait yanlışlarımız, hatalarımız ve başarısızlıklarımız bugün için bize önemli tecrübelerin ve daha doğru tercihlerin kapısını aralıyor.
Tek şart yaşadıklarımızdan ders çıkarma konusunda farkında ve istekli olalım. Sağlıklı içsel konuşma ve kişinin kendisiyle dertleşmesi oldukça önemli. Eskiden olsa kendi kendine konuşana deli derlerdi. Oysaki bugün psikoloji biliminin bize gösterdiği bilimsel bulgular sağlıklı bir insanın kendi kendiyle konuşması, dertleşmesi ve daha önemlisi kendisine tavsiyede bulunması çok, ama çok önemli. Çünkü düşünce, deneyim ve ön görüler sözcüklere dönüştüğünde somutlaşıyor, insan davranışları için yönlendirici bir role bürünüyor. Oldukça beğendiğim “Bugün düşündüğün şeye yarın dönüşürsün” deyişi tam da bize bu durumu öğütlüyor. Kişinin kendine olumlu nasihatlerde bulunması; geleceğiyle ilgili pozitif ön görülerde bulunması yaşamını doğru şekilde yönlendirebilmesi için belirleyici oluyor.
Öyleyse olumlu ve geliştirici nasihatleri önce kendimize vermeliyiz.
Öz nasihat hayatınızın gidişatını değiştirebilir.
Selamlar…
06.02.2025
Bayram ERDEN
