Gazi kelimesi, “din uğruna cihat etmek, savaşmak” anlamlarına gelen Arapça “gaza, gazve” kelimesi kökünden gelir. Kelime olarak da “düşmanla savaşan, savaşmış” kişi anlamına gelir. Bu ünvan, devlet tarafından yararlılık gösteren kişilere onur duyma niteliğinde verilir. TSK mensubu gazilerimize “muharip gazi”, herhangi bir terör olayında veya meydana gelmiş bir elim olayda veya savaşta yara almış, sakatlığı kesin olan kişilere de “malul gazi” ünvanı verilir. Tarihimizde, İstiklal Savaşına, Kore Savaşına ve Kıbrıs Harekâtına katılanlar “İstiklal Savaşı Gazisi” olarak anılır. İstiklal Savaşı Gazilerimizden biri de Mustafa Kemal Paşa’dır.
Mareşallik veya Müşir unvanı ise, askeri sınıfta alınabilecek en üst düzey rütbe, ünvandır. Parlamento tarafından teklif verilerek verilir. Mareşallik, iki meydan savaşı kazanmış veya birçok cepheyi aynı anda idare edip, başarı elde etmiş kişilere verilir. Türkiye Cumhuriyeti devletinde, kuruluştan günümüze kadar sadece iki kişiye “Mareşal” ünvanı verilmiştir. Bunlar, Cumhuriyetimizin kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve ilk Genelkurmay Başkanımız Fevzi Çakmak’tır.
Mustafa Kemal Paşa, Osmanlı ordusunda görev aldığı ilk günden itibaren tüm gücünü, zekâsını tamamıyla milleti ve devleti uğrunda harcamıştır. Onun yükselişinin arkasında, aldığı askeri başarılar yatmaktadır. Trablusgarp’ta İtalyanlara karşı gönüllü çarpışması, Çanakkale, Arıburnu, Anafartalar zaferi, Conkbayırı, Doğu Cephesi ve Halep’te, vatanın dört bir yanında yine vatan uğruna görev almaktan, çarpışmaktan, yara almaktan korkmamıştır. Birçok kez yaralanmıştır. Vatanın kurtuluşunu İstanbul’un dışında arayan Mustafa Kemal Paşa, İstanbul dışına çıkarak Milli Mücadele hareketini başlatmıştır. Havza ve Amasya Genelgeleri ile iyice itilaf devletlerinin dikkatlerini üzerine çekmiştir. İtilaf bloğunun İstanbul’a baskısı sonucunda İstanbul’a geri çağrılmıştır. Mustafa Kemal geri dönmeyi reddedince Osmanlı Devleti tarafından görevden alınıp, rütbe ve nişanları sökülmüştür. Adına idam fermanı çıkmış hatta öldürülmesi caiz olarak görülmüştür.
Askerlikten istifa edip yüzünü millete dönen Mustafa Kemal Paşa, milli direnişi kaldığı yerden sürdürmüştür. Amasya, Erzurum, Sivas ve Ankara kongrelerini düzenleyerek en son 23 Nisan 1920’de Ankara da Büyük Millet Meclisi’ni açmıştır. Büyük Millet Meclisi’nin kararları doğrultusunda Kuvayı Milliye orduları kurulmuştur. Düşmanı durdurmak için çare ararken diğer yandan muhaliflerce de Mustafa Kemal’i bitirme isteği diye niteleyebileceğimiz “Başkomutan” ilan edilmesi fikri ortaya atılmıştır. Eğer Mustafa Kemal bu görevi kabul etmezse “görevden kaçtı” diyecekler, kabul ettiği takdirde ise kaçınılmaz görünen mağlubiyeti ve sonuçlarını ona yıkacaklardı. Mustafa Kemal bu görevin 3 ay ile sınırlandırılmasını ve 3 ay süre ile Meclisin tüm yetkilerinin kendisine verilmesini istemiş, öyle de olmuştur.
Mustafa Kemal, Başkomutan sıfatıyla çıktığı Sakarya Meydan Muharebesinden, düşmanın tüm yurttan atılmasını sağlayacak büyük bir zaferle dönmüştür. Bu zafer sonrası İsmet Paşa ve Fevzi Paşa Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bir telgraf çekerek, Mustafa Kemal’e “Gazilik ve Müşirlik (Mareşallik)” ünvanının verilmesini istemişlerdir. Başkomutan Mustafa Kemal Paşa’ya Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından 19 Eylül 1921’de kanunla “Müşir” (Mareşal) rütbesi ile “Gazi” ünvanı verilmiştir. Kendisine bu ünvanların layık görülmesiyle birlikte, tüm bu sorumlulukların, bulunduğu mevkiinin, sahip olduğu sıfatların öneminin farkında olan Mustafa Kemal Paşa, kendisine bu ünvanları layık gören Yüce Türk milletine, Türk Ordusuna ve Yüce Meclis’e karşı TBMM’de 21 Eylül 1921 tarihli oturumundaki konuşmasında; “Bu defa Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin, hakkımda yeni bir rütbe ve Gazi ünvanı ile tecelli eden iltifat ve teveccühü doğrudan doğruya size aittir. Milletin verdiği bu rütbe ile yükselen ordu, en şerefli ve en ulu bir gaza ile mümtaz olan ordudur. Sizin kahramanlığınızla, sizin gösterdiğiniz nihayetsiz fedakârlıklar pahasına kazanılan büyük muzafferiyetin, millet tarafından takdirine delalet eden bu ünvan ve rütbeyi, ancak size izafe ederek bütün askerlik hayatımın en büyük sermaye-i iftiharı olarak taşıyacağım.” sözleriyle teşekkür etmiştir.
Mustafa Kemal Paşa kendisine bu ünvanların verilmesinden, kendisinin kaleme aldığı Nutuk adlı eserinde de şöyle bahsetmiştir; ''Efendiler, diğer bir görevim de, ordu içinde, muharebe safları arasında bizzat muharebeye katılmak ve savaşı bizzat yönetmekti. Bunu da gücümün yettiği ölçüde, hatta bir kaza sonucu sol kaburga kemiklerimden birinin kırılmış olmasına rağmen, bütün varlığımla en iyi şekilde yapmaya çalıştığımı sanırım. Sakarya Muharebesi’nin sonuna kadar askeri bir rütbem yoktu. Ondan sonra, Büyük Millet Meclisi’nce bana Mareşal rütbesiyle Gazi ünvanı verildi.''
19 EYLÜL
1575- İstanbul Rasathanesi açıldı. Rasathane, devrin Şeyhülislamı tarafından 1580'de yıktırıldı.
1921- TBMM; Mustafa Kemal Paşa'ya, ''Mareşal'' rütbesiyle ''Gazi'' ünvanı verdi.
1951- Kuzey Atlantik Paktı Konseyi, Türkiye ve Yunanistan'a NATO'ya katılma çağrısı yaptı.
1955- Arjantin Cumhurbaşkanı Juan Peron, askeri darbeyle devrildi ve Paraguay'a sürüldü.
1961- Eski başbakanlardan Ordinaryüs Prof. Şemsettin Günaltay öldü.
1970- Türk Hava Yollarının ''Antalya'' adlı uçağı Isparta yakınlarında düştü: 154 kişi öldü.
2010- 95 yıl aradan sonra ilk kez Akdamar Kilisesi'nde ayin yapıldı.
20 EYLÜL
1937- İkinci Türk Tarih Kongresi Dolmabahçe Sarayı'nda çalışmalarına başladı.
1937- Dolmabahçe Sarayı Veliaht Dairesi'nde, Atatürk'ün de isteğiyle, Türkiye'nin ilk resim ve heykel müzesi açıldı.
1946- Basın Kanunu TBMM'de kabul edildi.
1988- Naim Süleymanoğlu, Seul Olimpiyat oyunlarında halter dalında 6 dünya rekoru kırdı.
1994- Bakü'de petrol anlaşması imzalandı. İngiliz BP, Amerikan Amaco, Penzol, Rus Lukoil ve TPAO, bir şirketler birliği oluşturdu.
21 EYLÜL
1947- Zonguldak Kozlu kömür ocaklarındaki grizu patlamasında 48 işçi öldü.
1960- 27 Mayıs günü, ''Milli Birlik ve Hürriyet Bayramı'' olarak kabul edildi.
1980- Orgeneral Haydar Saltık, Devlet Başkanı Genel Sekreteri oldu. Aynı gün Başbakan Bülend Ulusu,
Hükümetini açıkladı.
2000- Gazeteci-yazar Ahmet Taner Kışlalı suikastında araca bombayı yerleştirdiği belirtilen Rüştü Aytufan,
Sapanca'da yakalandı.
22 EYLÜL
1922- Sadrazam Damat Ferit Paşa, eşi ve çocuklarıyla Nice' e kaçtı.
1959- Avrupa ile ABD arasındaki ilk telefon kablo hattı resmen açıldı.
1980- İran-Irak savaşı başladı.
1984- Gökova Körfezi'nde, Ören ve Türkevleri köyleri civarında kurulması planlanan termik santralin yapımını engellemek isteyen köy kadınları, yol kapatma eylemi yaptı.
1985- Fransız hükümeti, 10 Temmuz 1985'de batan Greenpeace'e ait ''Rainbow Warrior'' gemisini, Fransız gizli servisi ajanlarının batırdığını kabul etti.
1993- New York Metropolitan Müzesi, ''Karun Hazinesi''ni Türkiye'ye geri göndermeye karar verdi.
2005- Kırşehir yakınlarında, doğal güzelliğiyle tanınan ''kuş cenneti'' Seyfe Gölü kurudu.
23 EYLÜL
1856- İzmir-Aydın hattı demir yolu imtiyazı, bir İngiliz şirketine verildi. 1866 yılında işletmeye açılan 612 kilometrelik demir yolu hattının imtiyazı 15 Ekim 1950'de dolacaktı. Ancak genç Cumhuriyetin hükümeti, bu hattı 30 Mayıs 1935'te satın aldı.
1920- İlk Sovyet Savaş malzemeleri geldi.
1942- Naziler, Auschwitz'te gazla öldürme katliamlarına başladı.
1954- Doğu Almanya polisi, 400 kişiyi, ABD ajanı olmak iddiasıyla tutukladı.
24 EYLÜL
1920- Ermeniler, Bardız ve Kötek'te saldırıya geçti.
1947- Hindistan'da Müslüman mültecileri taşıyan tren, Pencap sınırında durduruldu. Sihler, bin 200 mülteciyi kurşuna dizdi.
1960- Yüksek Adalet Divanı kuruldu.
1996- Türk sanat müziği sanatçısı ''Sanat Güneşi'' Zeki Müren vefat etti. Müren, TRT İzmir stüdyosunda katıldığı program sırasında fenalaşarak yaşamını yitirdi. Sanatçı, 27 Eylülde Bursa'da toprağa verildi.
2015- Suudi Arabistan’ın Mekke kentindeki Mina bölgesinde şeytan taşlamaya giden hacılar arasında çıkan izdihamda 753 kişi öldü, 887 kişi yaralandı.
25 EYLÜL
1925- İstanbul'da, tulumbacı teşkilatı yerine, modern motorlu itfaiye teşkilatı kuruldu.
1960- Yassıada'da tutuklu bulunan eski Cumhurbaşkanı Celal Bayar, kemeriyle intihar girişiminde bulundu.
Bayar, nöbetçi teğmen tarafından kurtarıldı.
1974- Bilim adamları, aerosol spreylerin ozon tabakasını tahrip ettiği konusunda uyarıda bulundu.
1982- Türkiye'nin ilk kadın büyükelçisi Filiz Dinçmen, Amsterdam'da görevine başladı.
2012- Türk halk müziği bestecisi, söz yazarı ve yorumcusu Neşet Ertaş vefat etti.
2017- Kuzey Irak’ta, Barzani’nin kontrolündeki Irak Kürt Bölgesel Yönetimince bağımsızlık referandumu yapıldı.
