Olay, Şeyh Esat ve yandaşları tarafından planlanmış ve Menemen'de uygulamaya konulmuştur.
Derviş Mehmet isminde bir yobaz ve altı silahlı arkadaşı 23 Aralık 1930 günü Menemen'e gelmişler ve camiye girerek üzerinde dini ibareler yazılı bir bayrakla, camide bulunanları ve merakla cami önüne toplananları, kendileriyle birlik olmaya davet etmişlerdir. Derviş Mehmet halka hitap ederek; "Ey Müslümanlar, ne duruyorsunuz; Halife Abdülmecit hududa geldi, Sancak-ı Şerif çıktı, gelin altında toplanalım, şeriat isteyelim" diye bağırmıştır.
KUBİLAY'IN ŞEHİT EDİLİŞİ
Gösteriler ve tekbirlerle, dini ibareler bulunan bayrağı Hükümet Konağı önündeki meydana dikmişlerdir. Toplanan halkı dağıtıp bu yobazları yakalamaya, mesleği öğretmen olan Yedek Asteğmen Kubilay Bey'in askeri müfrezesi görevlendirilmiştir. Kubilay Bey (Mustafa Fehmi KUBİLAY), şakilere nasihatte bulunarak; yaptıklarının hatalı, sakıncalı ve kötü bir şey olduğunu belirterek vazgeçmelerini ve dağılmalarını söylemiştir. Şakiler buna mavzer kurşunu ile cevap vermişlerdir. Kubilay Bey kendisini korumak için tabancasını çekmiş ise de, bir kurşunla yaralanarak yere düşmüş ve gözleri dönmüş canilerden biri, yaralı Kubilay Bey'in üstüne atılarak boğazından kesip, başını gövdesinden ayırmıştır. Bu esnada Hasan adlı fedakâr bir mahalle bekçisini de şehit etmişlerdir.
Olay yerine yetişen askeri birlik ve jandarmalar, şakilerin teslim olmalarını istemiştir. Bu isteği reddeden yobazlar ateşle karşılık vermişlerdir. Çatışma sonucu Derviş Mehmet ve iki arkadaşı vurularak, ikisi de yaralı ele geçirilmiştir. Diğer ikisi de iki gün sonra yakalanmıştır. Araştırma sonucu; olayın bölgesel bir nitelik taşımadığı, organize bir şebekenin düzenlediği, Cumhuriyet'i yıkmak amacını güden irticai ve siyasi bir hareket olduğu ortaya çıkmıştır. Bunun üzerine Hükümet, Menemen ilçesi ile Manisa ve Balıkesir illerinde bir ay süre ile sıkıyönetim ilan etmiştir.
DİVANI HARP MAHKEMESİ
Geniş çaplı soruşturmalar yapılmış ve olaya karışanlar, azmettiriciler tutuklanmış ve yargılanmışlardır. General Mustafa Muğlalı başkanlığında kurulan Divan Harp Mahkemesinde 41 kişi suçlu görülerek çeşitli cezalara çarptırılmış, 36 sanık hakkında ise idam cezası verilmiştir. Ölüm cezası verilenlerden bazıları yaşı küçük veya çok yaşlı olduğu için idam cezaları hapse çevrilmiştir. 28 kişi ise, 3 Şubat 1931’de Menemen’de kurulan darağacında asılarak idam edilmişlerdir.
Sıkıyönetim Komutanı Tümgeneral Mustafa Muğlalı, Menemen’de meydana gelen olaylarla ilgili olarak Başbakanlığa ve Genelkurmay Başkanlığına gönderdiği raporlarda önemli tespitler yapmıştır. “Bu vakıa dört beş serseri tarafından yapılan adî bir vaka olarak kabul edilmemelidir. Bu olayı meydana getirenler sabırsız ve acele davranarak bu işin ortaya çıkmasına sebep olmuşlardır. Bu hususta, memleketimizde gizliden gizliye çalışan ve bir teşkilat meydana getiren hain eller bulunduğu mutlaka dikkate alınmalıdır.”
ATATÜRK’ÜN, ORDUYA TAZİYENAMESİ
Olaydan hemen sonra Atatürk, Cumhurbaşkanı ve Başkomutan olarak Genelkurmay Başkanı Mareşal Fevzi (Çakmak) Paşa'ya 28 Aralık 1930 günü bir taziye telgrafı göndererek, Cumhuriyet'e karşı suikast tertipleyen mütecavizleri lanetlemiş ve Kubilay Bey'i, görevini yapan şehit olarak takdirle anmıştır.
"Menemen’de ahiren vukua gelen irtica teşebbüsü esnasında Zabit Vekili Kubilay Beyin vazife ifa ederken duçar olduğu akıbetten Cumhuriyet ordusunu taziyet ederim. Kubilay Beyin şahadetinde mürtecilerin gösterdiği vahşet karşısında Menemen’deki ahaliden bazılarının alkışla tasvipkâr bulunmaları, bütün cumhuriyetçi ve vatanperverler için utanılacak bir hâdisedir. Vatanı müdafaa için yetiştirilen; dâhilî her politika ve ihtilâfın haricinde ve fevkinde muhterem bir vaziyette bulunan Türk zabitinin mürteciler karşısındaki yüksek vazifesi vatandaşlar tarafından yalnız hürmetle karşılandığına şüphe yoktur.
Menemen’de ahaliden bazılarının hataları bütün milleti müteellim etmiştir. İstilânın acılığını tatmış bir muhitte genç ve kahraman Zabit Vekilinin uğradığı tecavüzü milletin bizzat cumhuriyete karşı bir suikast telâkki ettiği ve mütecasirlerle, müşevvikleri, ona göre takip edeceği muhakkaktır. Hepimizin dikkatimiz bu meseledeki vazifelerimizin icabatını hassasiyetle ve hakkı ile yerine getirmeğe matuftur.
Büyük ordunun kahraman genç zabiti ve Cumhuriyetin mefkûreci muallim heyetinin kıymetli uzvu Kubilay Bey, temiz kanı ile cumhuriyet hayatiyetini tazelemiş ve kuvvetlendirmiş olacaktır."
21 ARALIK
1918- Padişah Sultan Vahdettin, Meclisi Mebusan'ı feshetti.
1961- Londra'dan Tel Aviv'e giden İngiliz Havayolları British Airways'a ait yolcu uçağı, Esenboğa Havaalanı'ndan ayrılışından bir dakika sonra düşerek parçalandı. 26 kişi öldü, 8 kişi yaralandı.
1971- TL'nin değeri yeniden belirlendi. 1 dolar 14 lira oldu.
1972- Doğu Berlin'de iki Almanya arasında ''Temel Anlaşma'' imzalandı.
1979- Sovyetler Birliği, Afganistan'ı işgal etti.
1989- ABD, Panama'yı işgal etti.
2016- Kazlıçeşme-Göztepe hattında hizmet verecek Avrasya Tüneli açıldı. Tünel, İstanbul Boğazı'nı yer altından geçiyor.
22 ARALIK
1453- İstanbul Üniversitesi (Darülfünun) kuruldu. Darülfünun, 1933'te üniversiteye dönüştürüldü.
1914- Harbiye Nazırı ve Erkânı Harbiye Umumiye Reisi Enver Paşa'nın, Rus işgali altındaki toprakları kurtarmak ve Rusya içlerine ilerlemek amacıyla planladığı ''Sarıkamış Harekâtı'' başladı. Harekât on binlerce askerin ölümüyle sonuçlandı.
1938- Bilim adamı Otto Hahn tarafından ilk atom çekirdeği patlatıldı.
1978- Kahramanmaraş olayları başladı. 26 Aralık’a kadar süren olaylarda 111 kişi öldü, 176 kişi yaralandı.
1979- Paris'teki Türk Turizm ve Tanıtma Bürosu Müdürü Yılmaz Çolpan, uğradığı silahlı saldırıda öldürüldü.
Suikastı Ermeni terör örgütü ASALA üstlendi.
1999- Hükümet Egebank, Yaşarbank, Yurtbank, Sümerbank ve Esbank'a el koydu.
2002- Afganistan'da Hamid Karzai'nin başkanlığında kurulan geçici yönetim görevine başladı.
2004- Türkiye'nin ilk kadın pilotlarından Nezihe Viranyalı, 79 yaşında vefat etti.
23 ARALIK
1930- Menemen'de, Kubilay adlı yedek subay öğretmen, gericiler tarafından şehit edildi.
1941- Japonya, Hong Kong'u işgal etti.
1963- Rum tedhişçiler, Lefkoşa'da Dr. Binbaşı Nihat İlhan'ın eşi ve üç çocuğunu katletti.
1979- Türk Hava Yollarının Trabzon adlı uçağı Samsun- Ankara seferini yaparken yoğun sis nedeniyle düştü; 39
kişi öldü.
1980- Mısır'ın Ankara Büyükelçiliğini basan 4 Filistinli idama mahkûm edildi.
1996- Bergama halkı, siyanürlü altın aranmasını protesto amacıyla çıplak yürüyüş yaptı.
24 ARALIK
1923- Arnavutluk'ta cumhuriyet ilan edildi.
1951- Libya bağımsızlığını ilan etti.
1976- Ticaret ve Sanayi Bakanlığı, zam talebini kabul etmeyince, Türkiye'de Renault otomobil üretimi
durduruldu.
1994- Cumhuriyet Halk Partisi ve Sosyal Demokrat Halkçı Parti birleşme kararı aldı.
1995- Erken genel seçim yapıldı. Refah Partisi seçimden birinci parti olarak çıktı, ikinciliği milletvekili sayısı bakımından DYP, oy oranı açısından ANAP aldı.
2003- Ankara'daki Modern Çarşı'da çıkan yangında 1 kişi öldü. Çarşı kullanılamaz duruma geldi.
25 ARALIK
1921- Gaziantep düşman işgalinden kurtuldu.
1936- Şark Demiryolları, hükümet tarafından satın alındı.
1952- Said-i Nursi'nin yargılanmasına başlandı.
1963- Kıbrıs'ta EOKA, adanın her yanında Türklere karşı saldırılar düzenledi.
1973- İkinci Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, Ankara'da 89 yaşında vefat etti.
1976- Hacdan dönerken gemilerinin batması sonucu 100 Müslüman öldü.
1985- Türkiye'nin ilk hayali ihracat davası sonuçlandı: Yahya Demirel 23 yıl 4 ay hapis cezasına çarptırıldı.
1989- Romanya Devlet Başkanı Nikolay Çavuşesku ve eşi Elena idam edildi. Çavuşesku çifti olağanüstü bir
mahkemede yargılandılar.
2013- Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan, İçişleri Bakanı Muammer Güler ve Çevre ve Şehircilik Bakanı Erdoğan Bayraktar istifa etti.
26 ARALIK
1925- Uluslararası takvim ve saat kabul edildi.
1932- Samsun-Sivas demir yolu hattı açıldı.
1934- Menemen'de yaptırılan Kubilay Anıtı açıldı.
1992- Ankara-Haydarpaşa arasında çalışacak elektrikli tren hizmete sokuldu.
2004- Güney Asya ve Hint Okyanusu tabanında 9,0 şiddetindeki deprem ve sonrasında oluşan tsunami yüzünden 300 bin dolayında kişi öldü.
27 ARALIK
1918- Fransızlar Pozantı'yı işgal etti.
1919- Samsun'da ateşlediği kurtuluş mücadelesinin ardından Erzurum ve Sivas kongrelerini toplayan Mustafa Kemal Paşa, Heyeti Temsiliye üyeleriyle Sivas'tan Ankara'ya geldi.
1920- Çerkez Ethem Ayaklanması başladı.
1936- İstiklal Marşı'nın şairi Mehmet Akif Ersoy, 63 yaşında İstanbul'da öldü.
1939- Erzincan'da Richter ölçeğine göre 7,9 büyüklüğünde deprem meydana geldi: 32 bin 962 kişi öldü, 100 bin kişi yaralandı.
1979- Özel eğitimli bir Sovyet birliğinin Kabil Havaalanı'nı ele geçirmesinin ardından, Kabil'deki Afgan hükümeti devrildi. Afganistan Devlet Başkanı Hafızullah Amin görevinden uzaklaştırıldı ve öldürüldü. 10 yıldan fazla
sürecek iç savaş başladı.
1999- Yargıtay 4. Hukuk Dairesi, türbanın yükseköğretim kurumlarında serbest sayılan kıyafet kapsamında düşünülemeyeceğine karar verdi.
